All Saints Moda Kilisesi

Moda, Yusuf Kamil Paşa sokakta bulunan “All Saints Moda” kilisesi İstanbul’u süsleyen binlerce tarihi yapıdan sadece birtanesidir. Kırım Savaşı sonrasında 1878 yılında inşa edilmiştir. Bu küçük kilise binasını inşa eden mimar G.E Street aynı zamanda Tünel’de, İsveç Konsolosluğu binasının arkasında bulunan ve Crimean Memorial Anglikan Kilisesi’nin de mimarıdır. Tünel’deki bu kilise All Saints Moda kilisesinden çok daha büyük bir yapıdır ve 1868 yılında yani All Saints Moda kilisesinden önce inşa edilmiştir. Günümüzde halen Anglikan Kilisesi olarak ibadete açık olan bu bina daha çok “Christ Church” adıyla tanınmaktadır. 

19.yy’da ve 20.yy’ın başlarında İstanbul’un bazı semtlerinde ticaretle uğraşan İngiliz aileler de yaşıyorlardı. 1906 yılına kadar Delcorda Sokağı olarak bilinen Yusuf Kamil Paşa Sokağı’nda da şimdi Şair Nefi Sokağı olarak bilinen Loranda Sokağı’nda da bazı İngiliz aileler yaşamlarını sürdürmekteydiler. İşte bu ailelerden biri de dönemin Modasında herkesin yakinen tanıdığı tüccar ailelerden olan Whittal ailesiydi. 

Whittal ailesi All Saints Moda kilisesinin yapımına ön ayak olmuş ve bu binanın masraflarının büyük bir bölümünü üstlenmiş olan bir ailedir. Diğer ailelerin de katkısı olmakla birlikte bina Whittal ailesinin sahip olduğu bir arazi üzerinde yükselmiş ve dolayısı ile bu ailenin uhdesinde bir bina olmuştur. Bu nedenle bina, hala Whittal ailesi mirasçıları üzerinde bir binadır ve ruhsal anlamda Avrupa Episkoposluğu altında İstanbul Anglikan Kilisesi’nin gözetiminde bir binadır. 

All Saints Moda kilisesi Lozan öncesinde inşaa edilmiş bir kilise olarak halen ibadete açık Osmanlının son döneminden günümüze miras kalmış küçükte olsa tarihi bir örnektir. 

Yetmişli yılların başında Modalı İngilizlerin sayısı oldukça hızla azalmıştır. Günümüzde Moda ve civarında yaşayan hristiyan Türk vatandaşlarından oluşan İstanbul Presbiteryen Kilisesi  cemaati All Saints Moda’nın yerel cemaatini oluşturmaktadır ve bu nedenle kilise ibadet ve dini vecibelerini daha ziyade Türk dilinde yerine getirmektedir. 

Kilisenin şu anda mevcut yerel cemaati olan İstanbul Presbiteryen Kilisesi ibadet ve dini vecibelerini, 1996 yılından bu yana, dönemin Avrupa Piskoposunun ve aynı zamanda İstanbul Anglikan Kilisesi’nin ruhani heyetinin de müsaade ve onayları ile Presbiteryen mezhebi içinde atanmış bir din adamı ve ilahiyatçı olan Rev.Dr.T.Üçal’ın ruhani önderliğinde yerine getirmektedir. 

Kilisenin bütün gelir ve harcamaları yerel cemaatinin gönüllü katkı ve katılımlarına bağlıdır. Yani bilindiğinin aksine bu tarz kiliseler dışardan yardım almazlar ve alamazlar ancak yerel cemaatin varlığı ile ayakta durabilirler. İşte bu nedenle All Saints Moda’nın günümüzdeki yerel cemaati -yani İstanbul Presbiteryen Cemaati- kendi imkanları dahilinde İstanbul’un o muhteşem tarihi dokusundaki bu küçücük noktayı ayakta tutmak için ellerinden geleni yapmaya gayret etmektedir.

Herşeyin ötesinde güzel olan, Moda ve cemaatimizin bir çok mensubu gibi diğer Modalılar da bu tarihi zenginliğin kıymetini gerçekten bilmekte ve kendilerine ait olan bu kültürel ve tarihsel zenginliği dini ve etnik köken farkı gözetmeksizin ülkemizin bir parçası olarak kabul etmekte ve bağırlarına basmaktadırlar.