Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Müzesi

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Müzesi, Ruh Hastalarını Readaptasyon Derneği, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı Müzecilik Yükseklisans Programı  ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi işbirliğiyle Nisan 2007’de başlatılan çalışmaların tamamlanmasıyla 26 Haziran 2008’de tarihinde kapılarını halka açmıştır.

Hastane’nin tarihsel değeri ile psikiyatri, nöroloji ve nöroşirurji alanlarındaki öncülüğünü ve yerini vurgulayarak, kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılmasını sağlamayı amaçlayan

“Müze”nin çalışmaları öncelikle mekân tespiti ile başladı. Hastane’de bulunan eski PTT binasının müze olarak işlevlendirilmesi karar alındı. Bu binanın sergilemeye uygun ve depreme dayanıklı hale getirilmesi çalışmaları Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından planlandı. Daha sonra içerik ve yöntem belirleme çalışmaları yürütüldü. Bu kapsamda bir taraftan tarihçe araştırması yapılırken, diğer taraftan koleksiyon araştırması ile içerik ve kurgu çalışmaları yapıldı. Müze’nin kuruluş aşamasında Hastane topluluğundan pek çok kişinin de katkısı oldu. Hastane bünyesinde çalışmış ve çalışmakta olan kişiler ile, Bakırköy tarihi üzerine çalışan kişiler ve koleksiyonerlerle sözlü tarih çalışması yapıldı. Bu çalışmalarla bilgi, belge ve nesneler toplanarak kayıt altına alındı.

Müzenin öncelikli hedef kitlesi hastane personeli, hastalar, hasta yakınları, Bakırköy halkı ve tıp dünyasıdır.  Hastane, geçmişten günümüze, Bakırköy’ün ayrılmaz bir parçası ve simgesi olmuştur. Bakırköylüler açısından yaşadıkları yerin tarihi, Hastane’nin tarihi olmadan düşünülemez. Psikiyatri, nöroloji ve nöroşirurji alanlarında geçmişte hizmet vermiş, günümüzde de hizmet vermeye devam eden çok sayıda hekim, mesleki gelişiminin önemli bir kısmını Bakırköy’de tamamlamıştır.

Müze, Hastane’nin tıp tarihi içersindeki yeri ve önemini vurgulayarak topluluğuyla iletişimini güçlendirmektedir. Müze ve etkinlikleri aracılığıyla, Hastane’nin tarihsel değeri konusunda farkındalık yaratılarak, bu değeri yaratan somut ve soyut tüm kültürel mirasın korunmasına yönelik bir bilinç oluşturularak; sahip olduğu kültürel mirasın toplanması, belgelenmesi, korunması ve sergilenerek tanıtılması sağlanmaktadır.Müzede Hastane’nin tarihi gelişimi “Bimarhane’den Hastane’ye” “Bimarhane Taşınıyor”, “Hastane Kuruluyor”, “1930’lu Yıllar”, “1940’lı 50’li Yıllar”, “1960’lı ve 1970’li Yıllar”, “1980’li Yıllar” ve “1990-2000’li Yıllar” ana başlıkları altında kronolojik olarak sunulmaktadır. Her bir bölümde pano metni ile beraberinde o dönemle ilgili eserlerin sergilendiği vitrin yeralır. Tek bir sergileme alanına sahip müzede ayrıca, kronolojik sergileme içersinde bir bölüm “Başhekimler”e ayrılmıştır. Bu bölümde Ord. Prof. Mazhar Osman’dan bugüne görev yapmış tüm başhekimler ile ilgili bölüm de yer almaktadır. Özgeçmişleri ile birlikte kişisel ve mesleki eşyaları sergilenmektedir.Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Müzesi, 1924 yılından beri faaliyet gösteren Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin; psikiyatri, nöroloji ve nöroşirurji alanlarındaki öncülüğünü, bu sürece tanıklık eden kültürel mirasının toplandığı, belgelendiği, korunduğu ve sergilenerek sahip olduğu tarihsel ve kültürel değerleri kamusal alanla paylaştığı bir kurum müzesidir.

Müze koleksiyonu, Toptaşı Bimarhanesi ve Hastane’nin Bakırköy’de kuruluşundan bugüne kadarki dönemine ait tarihi ve kültürel değerini yansıtan her türlü bilgi, belge ve nesneyi kapsamaktadır. Koleksiyonun neredeyse tamamı Cumhuriyet dönemine aittir ve Hastanenin tarihi yanı sıra Cumhuriyet dönemi Türk Psikiyatri tarihinden de kesitler sunmaktadır. Müzede koleksiyonunun ancak bir bölümü sergilenebilmektedir

Koleksiyonun içeriğinde; Hastane’de görev yapmış ve hizmet almış kişilerle ilgili veya kullanmış oldukları tıbbi veya kişisel malzemeler, Hastane bünyesinde kullanılmış tıbbi cihazlar, Hastane’nin yönetim, işleyiş ve faaliyetlerine ilişkin kurumsal malzemeler, ruh sağlığı ve sinir hastalıkları ile ilgili teşhis ve tedavi aletlerinin yanı sıra Hastane’ye ve tıp dünyasına katkıda bulunan hekimlere ait belgeler ve kişisel eşyalar bulunmaktadır.

Müzenin giriş bölümü, Hastanenin ve Türkiye’deki modern psikiyatrinin kurucusu Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Uzman’a ve Hastanenin ilk yıllarına ayrılmıştır;  Uzman’ın cübbesi, yayınları ve bazı kişisel eşyaları sergilenir. “Başhekimler” Bölümünde; 1924’den günümüze başhekimlik yapan hekimlerin özgeçmişi ve onlarla ilgili yayın, kişisel eşyalar yer almaktadır. Vitrinlerde Hastanenin tarihine ilişkin önemli fotoğraf, belge ve eşyalar yerini alır.

1930’lu yılları içeren bölümde; Üniversite Reformu (1933) sonrasında Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği’nin Bakırköy’e taşınması, kürsü başkanı olan Mazhar Osman’ın asistanları ve stajyerleriyle olan siyah beyaz fotoğrafları sergilenmektedir. 1930’lu yıllarda cerrahi kliniğinde Hastanenin ilk beyin ameliyatları yapılmış ve daha sonraki yıllarda beyin cerrahisi servisi açılmıştır. Operatör  Dr. Hami Dilek’in Bakırköy yıllarına (1932-1949) ait ameliyat defterleri Müze koleksiyonunda yer almaktadır. Bunlar 4.1.1935-28.12.1938,  25.1.1939-26.12.1942  ve 19.1.1943-9.4.1947 tarihlerindeki ameliyatları kapsamaktadır. Sergilenmekte olan ameliyat defteri, Dr. Hami Dilek’in yazdığı 200 ameliyata ait notlar ve bilgilerin yanı sıra vakalarla ilgili detaylı renkli çizimleri içermektedir. Çizimlerle cerrahi yaklaşım şekli ve ameliyat sonunda elde edilen sonuçlar özenle anlatılmıştır. Defterin sonunda yer alan “Umumi Cerrahi ve Nöroşirurji İstâtistikleri”nde 1934 yılına ait genel ameliyat dökümü ve çeşitleri de mevcuttur.