Çifte Saraylar

Çifte Saraylar veya Cemile Sultan Sarayı ile Münire Sultan Sarayı,  Beşiktaş  Fındıklı’da, Meclis-i Mebusan Caddesi üzerinde yer alan sahil saraylarıdır. “Salıpazarı Sarayları” olarak da bilinirler. Mimar Garabet Amira Balyan’ın eseri olan bu saraylar, Abdülmecit tarafından, kızları Cemile Sultan ve Münire Sultan için yaptırılmıştır. Binalar günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi tarafından kullanılmaktadır.Çifte Saraylardan Molla Çelebi Camii’ne yakın olanı Cemile Sultan Sarayı’dır. Sarayın yapımı, Mahmut Celalettin Paşa ile evlendirilen Cemile Sultan’ın düğününden altı ay sonra tamamlanmıştır. İnşaatın tamamlana kadar eşiyle birliket Emirgan’da Mısırlı İbrahim Paşa Yalısında oturan Cemile Sultan, Nisan 1859’dan sonra bu sarayda yaşamıştır. Hayatının son döneminde doktorların tavsiyesi üzerine bu saraydan ayrılmış; önce Göztepe, sonra Erenköy’de ikamet etmiştir.

Cemile Sultan’ın 1915’de ölümünden sonra, Abdülaziz’in kızlarından Nazime Sultan ile eşi Derviş Paşazade Ahmet Paşa bir süre bu sarayda yaşamışlardır.Cemile Sultan Sarayı, Meclis-i Mebusan binası olarak kullanılan Çırağan Sarayı’nın  1910’daki yangında harap olmasının ardından, Nazime Sultan’ın varislerinden satın alınmış, 1913-1920 arasında Meclis-i Mebusan/Meclis-i Ayan olarak kullanılmış ve Osmanlı Devleti’nin yıkılış sürecindeki son meclis oturumlarına tanıklık etmiştir.Cumhuriyetin ilanından sonra bazı İstiklal Mahkemesi davaları bu binada görülmüş; dönemin ünlü gazetecileri hüseyin Cahit Yalçın, Ahmet Cevdet Oran, Velit Ebüzziya’nın vatana hıyanet suçundan yargıldandığı dava 15-31 Aralık 1923’te bu binada gerçekleşmiştir.1926 yılından itibaren saray güzel Sanatlar Akademisi olarak kullanılmaya başlanmış ancak 1 Nisan 1948 yılında çıkan bir yangından harap olmuş, bu esnada kütüphanesindeki değerli kitaplar, dosyalar, ders malzemeleri ve tablolar da yok olmuştur.  Sedat Hakkı Eldem ve Mehmet Ali Handan tarafından hazırlanan proje doğrultusunda yeniden inşaa edilen yapı, 23 Nisan 1953’den itibaren yine Güzel Sanatlar Akademisi’nin bir parçası olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Binanın, geçmişte Osmanlı Parlamentosu Meclis-i Mebusan Salonu ve İstiklal Mahkemesi Salonu olarak kullanılmış olan salonu, günümüzde Konferans Salonu olarak kullanılmaktadır.Çifte Saraylar’dan Tophane  yönünde olanı Münire Sultan’a tahsis edilmiştir. Münire Sultan’ın 1882 yılında henüz 18 yaşındayken ölmesi ardından, saray önce Abdülaziz’in kızı Saliha Sultan’a (1862-1941) sonra Abdülmecit’in kız kardeşi Adile Sultan’a tahsis edilmiştir, ki bazı kaynaklarda önce Adile Sultan’a, Sonra Saliha Sultan’a geçtiği belirtilmektedir. “Adile Sultan Sarayı” adıyla da anılan saray, Adile Sultan’ın 1899’da ölümünden sonra Abdülaziz’in damadı Ahmet Zülküf Paşa’ya geçmiş, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra ise III. Kolordu Komutanlığı karargahı olarak kullanılmıştır .1943–1952 yıllarında İstanbul Edebiyat Fakültesi  binaları olarak, 1970 yılına kadar ise Atatürk Kız Lisesi olarak kullanılmıştır. Ardından Mimar Sinan Üniversitesine devredilen bina, Y.Mimar Sedat Hakkı Eldem’in projesi ile yeniden yapılmış ve 21 Kasım 1975’te Mimar Sinan Üniversitesi olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Her ikisi de denize paralel olarak yapılmış olan Çifte Saraylar’da, bu plan düzenlemesi iç mekanda da aynen uygulanmıştır. Birbirlerine simetrik olan eksenlerin ortada kesiştiği alanda, büyük ve denize paralel dikdörtgen planlı bir sofaya yer verilmiş, bu sofa ikişer direkle yan sofalara açılmıştır. Sarayın odaları, deniz ve karaya yönelik cephelere peş peşe sıralanmıştır.

Bezemelerde ve mimari yapıda genel olarak ampir üslubunun egemen olduğu görülmektedir.