ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü

ODTÜ-DENİZ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BAŞLANGIÇTAN BUGÜNE OLAYLAR VE İNSANLAR

 

İlkay Salihoğlu

ODTÜ-DBE Müdürü (1998-2003)

 

 

Ülkemizde deniz konusunu hemen hemen tüm konuşmalarda “Türkiye’nin üç tarafı denizli çevrili” sözü buraya şu sözleri alacak karşın denizlere vermek önemin çok fazla olduğu söylenemez. Öte yandan ülkemiz deniz bilimlerinin geçmişine bakıldığında, bu konuda oğlu kırk yıllık süreçte ciddi sayılabilecek adımların atıldığı ve küçümsenemez başarılarının elde edildiği de bir gerçektir. ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün bu çerçeveden bakmaya yerinde bir davranışını vadediyor inanmaktayım. 

 

İkinci Dünya Savaşı sonrasında “çevre” kavramının içeriği bir şekilde doldurulmaya başlanmış ve çevrenin giderek geri dönülemez seviy bozulduğu gerçeği anlaşılmıştır. İnsansan kaynaklı çevre bozulması önemli bir parçası olan deniz kirliliğinin insan yaşamını olumsuz etkilediği yaşanan acı deneyimlerle de görülmüştür. Bunun en belirgin örneğini Japonya’nın Minamata Körfezi’ndeki balıkçılarda ilk kez 1956’da tanısı konulan cıva zehirlenmesi ölümleridir. Ölümden yol açan bu hastalığın kaynağının körfezde faaliyeti ve atıklarını körfez sularına bırakan kloralkali fabrikasından kaynaklanan cıva olduğu anlaşılmıştır. Körfezdeki deniz canlılarının ve balıklarının biriken cıva çoğunlukla balıklarla beslenen yöre balıkçıları cıva  1965’te tekrar görülen hastalık ve bunu izleyen hukuki süreç tüm bütün resmi olarak dikkatini çekmiştir. ODTÜ yönetimi Çevre Mühendisliği Bölümü’nden sonra Deniz Bilimleri Bölümü’nü açmak için kullanın gerekli çalışmalar başlatılmıştır. Ekim-Kasım 1974 tarihinde Miami Üniversitesi Fiziksel Oşinografi Profesörü Warren Wooster ODTÜ’ye davet edilmiş ve bir deniz bilimleri bölümünde kurulması konusunda görüş alınmıştır. Amaca hizmet için ön araştırmaların tamamlanması, bir yıl sürmüş ve ülke çıkarları da almak alınarak deniz bilimleriyle ilgili bir bölümün kurulması gereği sağlandı. Konuyu İngilizce olarak ODTÜ Üniversite Konseyi ⁰¹ , 18.12.1974 tarih ve 1974/3 sayılı toplantısında, ODTÜ Rektörlüğü’ne bağlı bir Deniz Bilimleri Bölümü’nün kurulması Üniversite Rektörlüğü’ne önerme kararı almıştır. ^{Bu karar doğrultusunda ODTÜ Mütevelli Heyeti 02)} ettik tarih 21 Aralık 1974 1974-1922 Sayılı toplantısında … “uzun süreden beri  etütleri  Tamamlanmış  ettik   ülkemiz   Için   kurulmasında   Büyük yararlar bulunacağı saptanmış olan Deniz Bilimleri Bölümü’nün Ankara Kampusunda Rektörlüğe Bağlı Olarak kurulmasına şimdilik; Birleşmeye karar vermiştir ( Ek 1 ). ^{Bu karar doğrultusunda ODTÜ Mütevelli Heyeti 02)} ettik tarih 21 Aralık 1974 1974-1922 Sayılı toplantısında … “uzun süreden beri etütleri Tamamlanmış ettik ülkemiz Için kurulmasında Büyük yararlar bulunacağı saptanmış olan Deniz Bilimleri Bölümü’nün Ankara Kampusunda Rektörlüğe Bağlı Olarak kurulmasına şimdilik; Birleşmeye karar vermiştir ( Ek 1 ). ^{Bu karar doğrultusunda ODTÜ Mütevelli Heyeti 02)} ettik tarih 21 Aralık 1974 1974-1922 Sayılı toplantısında … “uzun süreden beri etütleri Tamamlanmış ettik ülkemiz Için kurulmasında Büyük yararlar bulunacağı saptanmış olan Deniz Bilimleri Bölümü’nün Ankara Kampusunda Rektörlüğe Bağlı Olarak kurulmasına şimdilik; Birleşmeye karar vermiştir ( Ek 1 ).    

 

Kararda dikkat etmek önemli bir nokta biriktirmek için bir defalık deniz kıyısı olması ön koşulunun olmasıdır. Dünyadaki örneklerine bakıldığı zaman. Deniz bilimleri birimlerinin kıyıya kesiminde konuşlandırılması yaklaşıyor doğru karar. Ancak, bu bir çok ülkede deniz bilimleri birimleri merkezi yönetimlerden ve en çok kez toplumdan,   deyim yerinde ise, yalıtılmamış durumdadırlar .

 

Mütevelli Heyet kararının hemen hepsi yasal ve akademik işlemcilerin tamamlanarak Deniz Bilimleri Bölümü kurulmuştur. Kuruluş duyurusu ODTÜ rektörü Prof. Dr. Tarık G. Somer’in 13 Ocak 1975 tarih ve REK: 106/90 sayılı yazısı ile yapılmıştır ( Ek 2 ). Duyuruda, ODTÜ Fen ve Edebiyat Fakültesi-Kimya Bölümü öğretim üyelerinden Doç. Dr. Dr. Turgut İ. Balkaş’ın Deniz Bilimleri Bölüm Başkanlığına asaleten attığı belirtilmektedir. Asos. Prof. ⁰³⁾ Dr. Turgut İ. Balkaş’ın bölümleri başkanlığın başlıca nedenleri arasında bilimsel yeterliliğin ve yönetici özelliklerin olmasının yanında 1974 yılında İsviçre’de düzenlenen uzun süreli yaz okuluna katlanmış olması gelmektedir. Bununla birlikte, Birleşmiş Milletler Çevre Örgütü (UNEP), Birleşmiş Milletler Kültür Örgütü ve Hükümetler arası Oşinografi Komisyonu’nun (UNESCO-IOC) bölge denizleri kirliliğine önem vermesi ve Akdeniz’de pilot çalışmalara başlamış olması ile Turgut İ. Balkaş’ın DBB’ne atanması arasında bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Yeni görevi ile birlikte Doç. Dr. Turgut İ. Balkaş Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’nin eğitim ve araştırmasına bir süre daha devam etmiştir.

 

Deniz Bilimleri Bölümünde ikinci öğretim elemanı kuruluş kararının hemen ardındaki 1975 başlarında göre getirilen Emekli Deniz Albay Necip Olcay’dır. Asistan kadrosuna elemanlardan alınmıştır. Bunlardan ilki 1975 yılında Araştırma Asistanı ⁰⁴⁾ olarak atananCemal Saydam’Dır.

 

1975 yılında ODTÜ Deniz Bilimleri Bölümünde (DBB) kurulum çalışmaları hız kazanmış ve eğitim-araştırma programları geliştirilmeye başlanmıştır. DBB, Üniversite Rektörlüğü’nün geçici çalışma yeri olarak tahsis ettiği Teorik Kimya Bölümü zemin katında faaliyete geçmiş ve eğitime başlamıştır. Ayrıca bilimsel araştırmalar için Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’ne ait binalar yeterlidir.

 

 

Yine 1975 yılında yapılan ön araştırmaları takiben ODTÜ-DBB için Türkiye’nin güney kıyılarında yer seçimi yapılmıştır. Antalya’da bir ve İçel İlinde ⁰⁵⁾ İki alternatiften biri İçel İli Erdemli İlçesi Limonlu Bucağı Kuşçarpalı Mevkiindeki Yol Su Elektrik (YSE) İdaresine ait tesisler ve çevresindeki arazi tapulu kısmı tapu devri yolu ile ve tapusuz (hali-orman) arazi ise 99 yıllığına DBB için ODTÜ’ye kullanılmak üzere tahsis yapıldı.

 

Deniz Bilimleri Bölümü kuruluşu ve geliştirilmesi için ODTÜ bünyesinde Doç. Dr. Turgut İ. Balkaş (Temel Kimya), Doç. Dr. Cahit Çıray (İnşaat Müh., Kıyı-Liman), Doç. Dr. Dr.Teoman Norman(Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Yer Bilimci), Asist. Prof. Dr. ⁰⁶⁾ . Burhan Özdural (İnşaat Müh., Statik) ve Asist. Prof. Dr. ⁰⁶⁾ . Tuğmaç Sayraç (Temel Kimya) ‘dan bir akademik heyet (danışma kurulu) oluşturulmuştur. Akademik ders programlarının oluşturulduğu tüm akademik gelişmeler için genel kurulan kararlar ön plana çıkmıştır. Gerçekten bu kurul, bölüm kendisine yetecek ulaşılma kadar övgüye değer gösteri ve gün gelince görevine son vermeyi de bilmiştir.

 

Okyanus Araştırmaları Enstitüsü, Okyanus Bilimleri Enstitüsü, Okyanus Araştırmaları Enstitüsü, Okyanus Araştırmaları Enstitüsü, Okyanus Araştırmaları Enstitüsü, Okyanus Araştırmaları Enstitüsü, University of California ile beraber çalıştığınız gitmiştir. Bu kapsamda söz konusu enstitünün direktörü Dr. William Nierenberg, Temmuz 1975’te DBB’nü ziyaret etmiştir. Bu ziyaretçinin önemi iki yönlüdür. Birincisi DBB’ne ihtiyaç duyuyor ve teknolojik bilgi aktarılmasını başlatıyor. Nitekim ileride inşaa edilecek araştırma gemisinin tüm plan ve projeleri tamamıyla birlikte ODTÜ’ye devredilmiştir. Söz konusu tekne, ABD’de deniz araştırmalarında kullanılan R / V Alpha Helix olup, TÜRKİYE’NİN YÜKLEYİCİ İKİZE R / V Bilim olarak isimlendirilmiştir. Araştırma gemisine isim vermek için, DBB elemanları arsında bir anket düzenlenmiş ve ilginç isimler ortaya atılmış olmasına rağmen bölüm komitesi Doç. T. İ. Balkaş bunlara pek fazla itibar etmeyip “Bilim” adını uygun görmüştür.

 

DBB’ne göre bilimsel olarak anılan birleşilenler bilimsel olarak alt yapı oluşturulmasında gerekli katkıyı sağış olmasıdır. Deniz Bilimleri Bölümü UNEP ( Birleşmiş Milletler Çevre Programı ) Akdeniz Eylem Planı (Akdeniz Eylem Planı) çerçevesindeki Türkiye deniz araştırmaları projelerinin dördünde etkinlik merkezi olmayı başarmıştır. Bu projeler Ağır Metal Kirliliği İzleme, Klörürlü Pestisit ve PCB Kirliliği İzleme, Petrol Hidrokarbonu Kirliliği İzleme ve Deniz Akıntılarıdır. Dört projede de   Ulusal Merkez Olan DBB, Petrol kirliliği İzlenmesi PROJESİNDE

 

Akdeniz Bölgesi Etkinlik Merkezi olmuştur.   UNESCO ( Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) ‘nün IOC (Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu), örgütlü oşinografi komisyonu tarafından desteklenen ve yeri gelince hem parasal katkı hem de danışmanlık hizmetleri verilmiştir.

 

Bu bağlamda Scripps Okyanus Bilimleri Enstitüsü’nden kaliteli bilim insanları. DBB’ne gelip hem eğitim programlarına katkıda bulunmuşlar hem de deniz araştırmaları ve bölümün gelişmesi konusunda danışmanlık yapmışlardır. Bu amaçla çeşitli zamanlarda seminer dersini verdik, yaz okulları düzenlenmiş ve laboratuvarların kurulasında katkılar bulunmuşlardır. Ayrıca DBB öğrencileri ve öğretim elemanları kısa ve uzun süreli araştırmalar yapmak. Scripps Institute of Oceanography’de görevlendirilmişlerdir.

 

ODTÜ yönetimi, DBB’nin alt yapısını geliştirme işleri için 1975 yılında bir başka komisyon daha oluşturmuştur. Bu komisyonda Doç. Dr. Turgut İ. Balkaş, Y. Doç. Erol Tümer (Rektör Yardımcısı), Y. Müh. Fahri Tunçel, Şeref Çağlayan, Muhittin Yaman, Satınalma Müdürü, Y. Müh. Nihat Çokyüce (Genel Atlyeler Müdürü), Av. Rahmi Magat (Hukuk Müşaviri) ve Y. Müh. Necip Olcay (DBB) yer almışlardır.

 

DBB’nün kuruluşunu takip eden günlerde, deniz araştırması olanaklarının geliştirilmesi için deniz araştırmaları tekneleri gündeme getirildi. Etüdler sonucunda, projeyi Gemi Müh. Fahri Tunçel’in hazırladığı12 metre1976 yılında Nihat Çokyüce sorumluluğunda ve denetiminde ODTÜ atölyelerinde basladı. Bu tekneye sonradan ‘Kuğu’ adı ile verilmiştir.

 

Aynı zamanda, ODTÜ atölyelerinde bir adet metal gövdeli yedi metre boyunda katamaran ve bir adet de iskelet üretilip DBB’nün kullanımına verilmiştir. 1977 yılında bir kez İstanbul’a taşınmış ve TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı nezaretinde denize indirilmiştir. Daha sonra yine TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na ait Ertuğrul gemisinin güvertesinde Mersin Limanı’na taşınıp DBB yetkililerine teslim gerçekleştirildi. DBB’nün deniz araştırmalarında önemli görevler üstlenmiştir. Teknenin anılmaya değerlemesi ilginç bir özelliktir, tuvalet taşı ve tahliye boruları, teknikler, su altı kesimin altına uygunydı. Bu nedenle denize indirilir ve buradan suya sızdırmış ve tuvalet tahlimatı bir daha kullanmamak üzere iptal edilmiştir. Tuvaletsizlik teknenin kullanıldığı sürede bir sorun olarak kalmıştır. Çalışmalara ya da tuvalet ihtiyaççılarına, ihtiyaç sahibinin yaratıcılığına bağlı ilginç çözümlerle giderilmiştir. Bu nedenle R / V Kuğu ile yapılan çalışmalar deniz çalışmalarına hiçbir bayan araştırmacı katılamamıştır.

 

DBB Öğretim Görevlisi Gerald Ramelow, Akdeniz Eylem Planı çerçevesinde, “Deniz ortamında eser element analizi” alanında bilgi ve becerilerini artırmak için İsrail’in IOLR ( İsrail Oşinografik ve Limnolojik Araştırmalar) kurumuna say. Bu, aynı zamanda DBB tarafından öğretim elemanlarına yaptırılan ilk yurt dışı kısa süreli eğitim proğramıdır.

 

DBB, öncelikle lisansüstü programlarını geliştirmiş ve 1976’da başvuruda bulunanlar karşı 12 öğrenciyi programlara kaydetmiştir. ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’nde kökenliler olup, sekiz kişi deniz kimyası konusunda tez çalışmalarına başlamıştır. Deniz Bilimleri Bölümü’nün öğretim elemanı kadrosu aynıy genişlemiştir. Bu kapsamda ABD’nin Florida Üniversitesinden Y.Doç. Dr. Ümit Ünlüata ve yine ABD Carneggie Mellon’da, ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü adına, doktora çalışmalarını tamamlayan Dr. Turan Söylemez tam zamanlı öğretim elemanları olarak göreve baslamışlar. Yine öğretim elemanı kadrosunu oluşturmaCemal SaydamDoktora için ile Birleşik Krallık, Liverpool Üniversitesi Deniz Bilimleri’ne ve Hayrettin Köymen’In Manchester Üniversitesi Elektronik Bölümü’nde ses ötesi (ultra-sound) laboratuvarına burslu olarak gönderilmişlerdir.

 

Aynı yıl DBB’nün uluslararası araştırma arenasına katılma ve adını duyurma olanağı doğmuştur. Birleşmiş Milletler Çevre Örgütü (UNEP) Akdeniz Bölgesi araştırmalarında yer almak için gerekli girişimler yapılmış ve pilot çalışma “Petrol Kirliliğinin İzlenmesi” Akdeniz Bölgesi Koordinatörlüğü’nde DBB’ne konulmuştur. Bu programa Türkiye’den, ODTÜ-DBB’den sonraki İstanbul Üniversitesi Hidrobiyoloji Enstitüsü, TC Sağlık Bakanlığı Hıfzı Sıhha Enstitüsü, Ege Üniversitesi Hidrobiyoloji Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü katılmıştır. Daha önce de belirtildiği gibi ODTÜ-DBB, ağır metal kiralanacak izlerden pilot projesi, klorürlü pestisit ve PCB’lerin izlenmesi pilot projesi, Benzin kirliliği izlemesi pilot projesi ve akıntılarının kirleticilerin taşınmasındaki etkileri pilot projeleri yer almıştır. Türkiye’den bu son sonuna kadar götürebilen tek kurum ODTÜ-DBB olmuştur. Diğer programlar veya programlar tamamen çekilmiş ya da sayılarını azaltarak kesintili sürmelere devam etmişlerdir. ODTÜ-Deniz Bilimleri Bölümü’nün gelişmesine katkısı çok fazladır. DBB’nün kuruluş yılılarında bu program kapsamında alınmış cihaz, teknik katkı ve bakım-onarım hizmeti, bölümün gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca DBB’nü uluslararası arenaya taşıyan proje MED-POL’dur. Aynı zamanda ODTÜ-DBB, TC adına Akdeniz Kirliliği (Akdeniz Eylem Planı) toplantılarına katılmaya başlamıştır. Türkiye’den bu son sonuna kadar götürebilen tek kurum ODTÜ-DBB olmuştur. Diğer programlar veya programlar tamamen çekilmiş ya da sayılarını azaltarak kesintili sürmelere devam etmişlerdir. ODTÜ-Deniz Bilimleri Bölümü’nün gelişmesine katkısı çok fazladır. DBB’nün kuruluş yılılarında bu program kapsamında alınmış cihaz, teknik katkı ve bakım-onarım hizmeti, bölümün gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca DBB’nü uluslararası arenaya taşıyan proje MED-POL’dur. Aynı zamanda ODTÜ-DBB, TC adına Akdeniz Kirliliği (Akdeniz Eylem Planı) toplantılarına katılmaya başlamıştır. Türkiye’den bu son sonuna kadar götürebilen tek kurum ODTÜ-DBB olmuştur. Diğer programlar veya programlar tamamen çekilmiş ya da sayılarını azaltarak kesintili sürmelere devam etmişlerdir. ODTÜ-Deniz Bilimleri Bölümü’nün gelişmesine katkısı çok fazladır. DBB’nün kuruluş yılılarında bu program kapsamında alınmış cihaz, teknik katkı ve bakım-onarım hizmeti, bölümün gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca DBB’nü uluslararası arenaya taşıyan proje MED-POL’dur. Aynı zamanda ODTÜ-DBB, TC adına Akdeniz Kirliliği (Akdeniz Eylem Planı) toplantılarına katılmaya başlamıştır. ODTÜ-Deniz Bilimleri Bölümü’nün gelişmesine katkısı çok fazladır. DBB’nün kuruluş yılılarında bu program kapsamında alınmış cihaz, teknik katkı ve bakım-onarım hizmeti, bölümün gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca DBB’nü uluslararası arenaya taşıyan proje MED-POL’dur. Aynı zamanda ODTÜ-DBB, TC adına Akdeniz Kirliliği (Akdeniz Eylem Planı) toplantılarına katılmaya başlamıştır. ODTÜ-Deniz Bilimleri Bölümü’nün gelişmesine katkısı çok fazladır. DBB’nün kuruluş yılılarında bu program kapsamında alınmış cihaz, teknik katkı ve bakım-onarım hizmeti, bölümün gelişimi açısından önemlidir. Ayrıca DBB’nü uluslararası arenaya taşıyan proje MED-POL’dur. Aynı zamanda ODTÜ-DBB, TC adına Akdeniz Kirliliği (Akdeniz Eylem Planı) toplantılarına katılmaya başlamıştır.

 

DBB öğretim üyelerinden ilk akademik yükselme 4.6.1976 tarihinde Doç. Turgut Balkaş’ın terfi etmesidir. Profesörlüğe.

 

Kasım 1976’da, Erdemli Yerleşkesi için öngörülen arazinin büyüklüğü tamamlanmış ve inşaatların başlatılabilmesi için ODTÜ yetkilendirilmiştir.

 

1977 yılı DBB’nün tarihçesi ve gelişimini önemli olayların olduğu bir zaman dilimidir. Oğlu Rektörü Prof. Dr. Ilgaz Alyanak, Mütevelli Heyeti ve sudan çıkardığı görevin yerine getirilmesi ve Şubat 1977’de Prof. Dr.Hasan Tan, Mütevelli Heyet kararı ile ODTÜ Rektörlüğüne atanmıştır. Bu atama ODTÜ akademik personelinin tamamına yakını ve idari personelinin büyük büyüklüğü nedeniyle hoş karşılanmadığından Prof. Dr. Tan’ın rektörlüğü döneminde ODTÜ de olduğu gibi DBB’ünde sıkıntılı bir işlem yaşanmıştır. Nitekim Prof. Dr. Tan’ın Rektörlüğe atanmasıyla birlikte ODTÜ’de bulunan tüm akademik birimlerde görevli rektör yardımcılar, dekanlar, dekanlar ve bölüm başkanları ve yardımcıları görevlerinden istifa etmişler ve belli bir politik görüşe sahip çok az sayıdaki öğretim elemanı ( Asistanlar dahil) hiç kimse idari görev kabul etmemiştir. Dersler kesilmiş, her fırsatta öğrenciler dersleri boykot etmiştir. Bu durumda, DBB rektörlüğüne göre yeni kurulmakta olan Erdemli yerleşkesindeki şirket için gerekli olan her şey üzerine yapılmış yapılmıştır. Tabi bu arada Prof. Dr. Turgut Balkaş Deniz Bilimleri Bölüm Başkanlığı’ndan istifa alınmamış, görevine devamlı istenmiştir. Balkaş’ın görevine devam etmiş olması, eleştiri almışsa da genelde kabul görmüş ve bu kararla DBB’nün şimdiki yerleşkesine taşınması öngörülenden daha önce gerçekleşmiştir.

 

Mart 1977’de Erdemli yerleşkesinin bu günkü arazisinin tamamının Üniversiteye kesin devri yapıldı. Ankara’dan Erdemli yerleşkesine taşınma süreci hız kazanmıştır.

 

Ankara’da bulunulduğu zaman bölümün kurulma aşamaları gelişirken, uygulamalı deniz araştırmaları başlatılmıştır. Bu kapsamda Akkuyu Nükleer Santralı deniz hareketleri, değişkenler ve sıcaklık değişimi ile deniz jeolojisi olmak üzere dört ayrı proje, “Akkuyu Nükleer Santralı Oşinografik Çalışmaları” genel başlığı altında önemli bir yer tutmaktadır. Bu projeler DBB’nün ilk kıyısal oşinografi çalışmaları olmaları nedeniyle önemlidir. Ümit Ünlüata ile Deniz Kuvvetlerinde bir yıl kadar oğlanografi eğitimi almıştı Necip Olcay’ın dışındaki DBB’nün eğitim ve araştırması elemanların tamamını konuyu yeni öğrenen kişiden oluşan rağmen bu proje çalışmaları eksiksiz gerçekleştirmiştir. Pratik çözümleyiciler üretmişlerdir. Bunlardan en dikkat çekenleri ulaşım ve saha ihtiyaçlarını karşılamak için bir busın hem yatılacak mekân ve hem de laboratuvar olacak şekilde yeniden donatılmasıdır. Akkuyu’da bir diğeri kışı geçirir ve aynı zamanda emekçilik amaçlı kullanılacak bir prefabrik ev yapımının gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlar öncü bir gayretle öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından yapılmışmışdır. Bu bağlamda birleşmek bir diğer nokta ise, prefabrik evin oldukça sarp bir alanda inşa edilebilmesi için uygun malzeme seçmek kiralanan bir katır sırtında taşınmış olmanın yanında daha da aynı katırdan ev-laboratuvarın iaşe ve su ihtiyacı ile diğer maddelerine taşınmasında yararlanılmış olmasıdır. Bunlardan en dikkat çekenleri ulaşım ve saha ihtiyaçlarını karşılamak için bir busın hem yatılacak mekân ve hem de laboratuvar olacak şekilde yeniden donatılmasıdır. Akkuyu’da bir diğeri kışı geçirir ve aynı zamanda emekçilik amaçlı kullanılacak bir prefabrik ev yapımının gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlar öncü bir gayretle öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından yapılmışmışdır. Bu bağlamda birleşmek bir diğer nokta ise, prefabrik evin oldukça sarp bir alanda inşa edilebilmesi için uygun malzeme seçmek kiralanan bir katır sırtında taşınmış olmanın yanında daha da aynı katırdan ev-laboratuvarın iaşe ve su ihtiyacı ile diğer maddelerine taşınmasında yararlanılmış olmasıdır. Bunlardan en dikkat çekenleri ulaşım ve saha ihtiyaçlarını karşılamak için bir busın hem yatılacak mekân ve hem de laboratuvar olacak şekilde yeniden donatılmasıdır. Akkuyu’da bir diğeri kışı geçirir ve aynı zamanda emekçilik amaçlı kullanılacak bir prefabrik ev yapımının gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlar öncü bir gayretle öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından yapılmışmışdır. Bu bağlamda birleşmek bir diğer nokta ise, prefabrik evin oldukça sarp bir alanda inşa edilebilmesi için uygun malzeme seçmek kiralanan bir katır sırtında taşınmış olmanın yanında daha da aynı katırdan ev-laboratuvarın iaşe ve su ihtiyacı ile diğer maddelerine taşınmasında yararlanılmış olmasıdır. Akkuyu’da bir diğeri kışı geçirir ve aynı zamanda emekçilik amaçlı kullanılacak bir prefabrik ev yapımının gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlar öncü bir gayretle öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından yapılmışmışdır. Bu bağlamda birleşmek bir diğer nokta ise, prefabrik evin oldukça sarp bir alanda inşa edilebilmesi için uygun malzeme seçmek kiralanan bir katır sırtında taşınmış olmanın yanında daha da aynı katırdan ev-laboratuvarın iaşe ve su ihtiyacı ile diğer maddelerine taşınmasında yararlanılmış olmasıdır. Akkuyu’da bir diğeri kışı geçirir ve aynı zamanda emekçilik amaçlı kullanılacak bir prefabrik ev yapımının gerçekleştirilmesidir. Tüm bunlar öncü bir gayretle öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından yapılmışmışdır. Bu bağlamda birleşmek bir diğer nokta ise, prefabrik evin oldukça sarp bir alanda inşa edilebilmesi için uygun malzeme seçmek kiralanan bir katır sırtında taşınmış olmanın yanında daha da aynı katırdan ev-laboratuvarın iaşe ve su ihtiyacı ile diğer maddelerine taşınmasında yararlanılmış olmasıdır. 

 

Erdemli yerkesiyle ilgili sorlar da vardı. Erdemli yerleşkesine, kamulaştırma ve arazinin yararlanılacağına ilişkin sınırlama nedeniyle yakın çevreden gelen tepkiler dikkat çekmektedir. Yol Su Elektrik İdaresi’nin bir bölüm yerleri, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, güvenlik duvarı, Kurulan ancak sonradan büyük bölüm kumlanmış limanımsı yerinde yasal olmayan amaçlarla kullanmak ve sertleştirmek akademik personelin ikametine uygun yer bulmamaması başlangıç ​​yıllarının bazı sıkıntı ve sorunları olarak belirtilebilir.

 

1977 Haziran ayından gelen Y.Doç. Dr. Ümit Ünlüata, Dr. İlkay Mehmet Salih (sonradan Salihoğlu) ve Necip Olcay’dan Ankara’dan Erdemli’ye kesin ilkil yapılaniklerin nakllerini gerçekleştiren ilköğretim elemanlarıdır. Ayrıca araştırma asistanlarından Süleyman Tuğrul, Özden Baştürk,Mete Sunay, Jan Özmirza, Aydın Özkan, Mahmut Doğan, Gürdal Tunçel, Selah Kanık, Hasan Akay, Fikret Bengü, Reha Gülümser de nakit sırlarını. Buğu araştırma asistanlarındanCemal Saydam ettik Hayrettin KöymenDoktora çalışmaları için İngiltere’nin farklı üniversitelerinde de bulunuyorlardı. Diğer öğretim elemanları ve idari personel Ankara’da görevlerini bir süre daha sürdürmüşlerdir.

 

1977 sonbaharında ABD’de çalışmalarını sürdüren Dr. Muhammed Abdül-Latif DBB öğretim kadrosuna katılmış ve Erdemli yerleşkesinde aktif çalışmalarına başlamıştır. Dr. Latif’in DBB’nün ihtiyacı olan büyük bir açığı kapatmıştır.

 

DBB’nün gelişimine katkı sağlayan bir diğer proje Birleşmiş Milletler Kalkınma Örgütü tarafından beş yıl süreyle desteklenen ve Prof. Dr. Balkaş’ın yürütücüsü ve hem bilgilendirilmesi hem hem de bilgi aktarımı ve hem de DBB elemanlarının, bilimsel faaliyetlere katılmaları ve eğitimlerine destek vermesi projesinde .

 

Deniz Bilimleri Bölümü, 1027 Sayılı Üniversiteler Yasası ⁰⁷⁾ esas alınarak kurulmuştur. Yalnızca lisansüstü seviyede eğitim-öğretim yapması ve etkinliklerinin daha çok bir “Araştırma Enstitüsü” işlevini andırmaktaydı. DBB’de bir “Deniz Araştırmaları Enstitüsü” nün kurulması girişimi, 1977/1 sayılı kararla onaylanmış ( Ek 3 ) ve işleyişi Ek 4 ‘te verilen ilkelere bağlanmıştır. Kurulan Deniz Araştırma Enstitüsü (DAE) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Turgut Balkaş Doç. Dr.Teoman Norman, Y.Doç. Ümit Ünlüata, Y.Doç. Mustafa Aral ve Y.Doç. Turan Söylemez’den oluşarak bir deyim. Yedek üyeler ise Y.Doç. İlkay M. Salih ve Y.Doç. MA Latif oldu. YÜK uygulamaları çerçevesindeki temel lisansüstü enstitülerinin dışında, ODTÜ-DBB’ne ‘Enstitü’ statüsü verilmiş ve resmi adı ‘ODTU Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü (ODTÜ-DBE)’ olarak belirlenmiştir.

 

Aynı yıl (23 Aralık 1977), DBB’nün, ODTÜ Rektörlüğüne bağlı kalmak ve tümüyle tamamlamak için Erdemli Yerleşkesine taşınması ve eğitimi ve araştırmaları burada yürütülmesidir ( Ek 5 ). Bunun sonucu 10 Mayıs 1978 tarihli rektörlük kararı ile akademik personelin geriye kalanı ile DBB’nün çekirdek kadrosunu oluşturan idari elemanların Erdemli yerleşkesine taşınması kesinleşmiş ve Haziran 1978 de gerçekleştirilmiştir.

 

1978 İlkbaharında, yerleşkede inşaat etkinlikleri hız kazanmış ve yerleştirilmiş ve yerleşkenin deniz bölümü olan batı ucunda yer alan şantiye binaları sonradan lojmana dönüştürülüp tamamlanmıştır. Bu lojmanlar öğretim elemanlarına tahsis edilmiş ve Ümit Ünlüata, İlkay Salihoğlu ve Muhammet A.  Latif geçici yerlerine taşınmışlardır.

 

1978 yılı aynı zamanda ilklerin yaşandığı bir yıl olmuş. DBB’nün ‘taş ocağı’ olarak tabir edilen arazisine, projesine uygun bölüm binalarının temeli atılmıştır. Eski kafeterya binasına ek kat (şimdiki Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği EABD) tamamlanarak laboratuvarlar ve kütüphane bu kata eleğe. Yine, DBB ilk lisansüstü mezunlarını Nisan 1978’de vermiştir. İlk mezunlar Yüksek lisans diploması alan Süleyman Tuğrul, Özden Baştürk ve Jean Özmirza’dır.

 

Bölümde büyük bir değişime neden olan deniz bilimleri eğitimi 1978 yazında başlamıştır. William Nierenberg DBB’nü ziyaret edip konuya ilişkin konferanslar vermiş ve bilahare (Haziran 1978) Prof. Dr. Edward Goldberg (kısaca Ed) Erdemli’ye gelip uzmanı olmak konularda danışmanlık görevi yapmış , Araştırma ve eğitim için gerekli konularda birçok bilgi ve dökümanı temin etmiştir. Kimyasal oğlannın büyüklüğü, Ednein alçak gönüllüğü, bilimselliği, bilim insanına saygılı yaklaşımı ve bilimsel uğraşanların en küçük taleplerini dahi büyük bir ciddiyet ve dikkatle elinden geleni yapması tüm DBB elemanları değerlerine neden olmuştur. 

 

DBB’nün ilk uluslararası bilimsel gösterisi yine 1978 yılında olmuştur. 24 Kasım-2 Aralık 1978 tarihleri ​​arasındaki Antalya’da düzenlenen CIESM XXVI toplantısına dokuz kişi ile katılınmış ve bilimsel takdir toplayan bildiriler hazırlanmıştır.

 

Bütün bu gelişmeler olurken TC Deniz Kuvvetleri Komutalığı’na bağlı Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı (SHODB) ile olumlu diyalog daha da geliştirilmiş ve 1738 sayılı kanunda öngörülen, TC denizlerinin bilimsel ve uygulamala araştırmaması, bunun için programların geliştirilmesi, denizlerin doğru ve amaca IOC (UNESCO) ne de DBB’yi temelden düşürme yükümlülüğü yerine getirmiştir. Bu döşemede IOC-UNESCO periyodik toplantılarına katılan TC heyetine Deniz Bilimleri Bölümü öz kaynaklarını kullanmak destek vermiştir.

 

1978 Nisan-Mayıs aylarında, DBB’nü çalkantılara sürükleyen ve sıkıntılı bir dönem başlamıştı. Sıkıntılar yeni ortama uyum zorlukları, kişilik çatışmaları, DBB bünyesindeki rollerin paylaşımı ve DBB’nün işlevselliği konularındaki görüş ayrılıkları vb.den oluşmaktaydı. DBB’den ayrıldı; sondaj kurulduğu zaman çekirdek kadrodan kopmalar başlamış, DBB’den ayrılmışlardır. Erdemli’den ayrılmışlardır. Yüksek lisans tezlerini tamamlar tamamlamaz Erdemli’den ayrılmışlardır. Özveri’nin gösterip devam edenleride hem DBB’ne (gelecekteki adıyla Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’ne) hem de hem yüksek kalitede değerli katkılarda bulunmuşlardır.

 

1978 yılının başlangıcı, ayrılanlar yerine yurt dışında doktorasını tamamlayan yeni elemanların 1978 / 1979’da bölüme katılmasıyla bu krizin etkisi azalmıştır. Katılımla ilgili örnek olarak Fransa’nın Paris Üniversitesinden Doktora unvanı alanMustafa Ünsal, Almanya’nın Kiel Üniversitesinden doktora unvanı alan Ferit Bingel Ve ABD Florida Üniversitesinden Doktora unvanı alan Emin Özsoy’Dur. Dr. F. Bingel ve Dr. M. Ünsal’ın katılımıyla DBB’de Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Anabilim Dalının çekirdeği oluşmuş ve kuruma yeni bir boyut kazandırmıştır. Dr.E. Özsoy Fiziksel Oşinografiye yeni bir güç ve motivasyon getirmiştir.

 

1979 yaz dönemiyle birlikte Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık bilim dalının oluşması DBB’nün geleceği önemli bir olaya neden olmuş, bu bilim dalındaki öğretim üyeleri Erdemli-İçel Bölgesi Balıkçılığı Geliştirme Projesi hazırlanmış ve DPT’nin parasal ve manevi desteğine mazhar edilmiştir. Gerçekte bu proje DBB’ne o güne değin hem en büyük döner sermaye desteğini sağlamış hem de bilimsel boyutta yeni ufuklar açmıştır. 

 

DBB kuruluşundan bu yana döner seden gelirlerden elde edilen paranın büyük kısmı onu zamanlama ve sarf malzemesi alımına harcamıştır. Anılan DPT projeleri gelirleri de tekne kirası, sarf malzemesi giderleri gibi kalemlere harcanmış ve biriktirilen para teçhizatı ve yeni bir araştırma teknesi (RV Lamas) satın alınıp donatılmıştır. Döner sermaye gelirlerinin kurumun ihtiyaçları için harcanması DBB ve izleyen Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün belirlediği özellikler ve ayrımcılık tahmin edileceği gibi bu öğretim elemanlarının tamamının özverileri ile gerçekleşmiştir.

 

1979 yılı Mayıs ayında gerekli kaynakların, büyük bir kısmı Akkuyu Nükleer Santrali Deniz Çalışmaları Projeleri gelirlerinden seçilir, Üniversite Rektörlük bütçesinden sağlanabilir, Bodrum’dan 17 metrelik bir ahşap tekne satın alın. Tekne R / V Erdemli adıyla Mersin Limanına kayıt ettirilmiştir. RB Erdemli’nin devreye girmesi ile DBB’nin kendi deniz araçları ile yürüttüğü, deniz iş alanı daha genişlemiş ve Akkuyu’dan İskenderun’a kadarki alanı kapsamına almıştır. Yeni teknenin sağlamış olduğu bir diğer izin ise denizde çalışanlara daha konforlu bir yaşam ortamı sunmasıdır.

 

DBB akademik personelinin dağılımı özellik kazanması ve eğitiminin daha ileriye götürülmesi için 1979 yazında düzenlenen yaz okulunun katkısı yadsınamaz. Doktora öğrencileri, Doktora öğrencileri, Doktora öğrencileri, Doktora öğrencileri, Doktora Öğrencileri, Doktora Öğrencileri, Doktora Öğrencileri, Doktor Derneği, Dr. KK Bertine’dir. Karl Banse ve Jeokimya Dalında. Bu yaz okulu, öğreten ve öğrenenler arasında bilimsel işbirliği için yararlı olmuş. Yaz okuluna katılanlardan Prof. Dr. ED Goldberg, Prof. Karl Banse ve Dr. KK Bertine ileriki yıllarda DBB ile bilimsel işbirliklerini sürdürmüşler ve Prof. Dr. Banse ABD’de özel kitaplığını DBE kütüphanesine bağışlamış kitap naklini de kendisi sağlamıştır. Goldberg ve Bertine şu anda Türkiye’dir. Bilim insanları doktora eğitimleri sırasında sürekli destek vermişlerdir.

 

1981 yılında, ODTÜ’ye İngiltere’nin Reading Üniversitesinde doktora çalışmalarını tamamlayan Temel Oğuz DBB’ne seminer vererek, DBB’nün akademik kadrosunda görev almayı kabul etmiştir. Aynı yılın başındaHayrettin KöymenDe başarı ile doktorasını tamamlayıp DBB’de göreve başlamıştır. 1981’in ikinci yarısında olupCemal SaydamBölümün doktoralı akademik kadrosuna katılmıştır. Yeni elemanların katılımı, DBB eğitim ve araştırmalarına yeni bir boyut kazandırmıştır.

 

1974 sonrası Kıbrıs sorunu bahane edilerek Türkiye’ye uygulanan ambargo ve İsrail-Arap savaşı sonrası ortaya çıkan petrol krizi enflasyonun artmasına neden olmuştur. Oluşan ekonomik dar boğaz her alanda dağılmış ve DBB yönetimi Erdemli yerleşkesi inşaat projeleri revize etmek için kalmış ve taş ocağında inşaattan vazgeçip deniz tarafına iki adet mütevazı bina inşa etmeyi daha uygulanabilir bulmuş ve bu konuda gerekeni yapmıştır.

 

ODTÜ-DBB’nün daha kapsamlı oğlanografi araştırmalarına imza atabilmesi için daha büyük bir araştırma gemisine ihtiyacı vardı. Daha önce de belirtildiği üzere R / V Alpha Helix’in tüm projeleri ODTÜ’ye devredilmişti. 1978 yılında Taşkızak Tersanında başlanmıştır. Başkanın adı ve görevi, 1980 yılına kadar yüz milyon TL harcanan gemi aynı yılın 28 Temmuzunda denize indirilmiştir. Gemi donanımının tamamlanıp deniz seyrine hazır hale getirilmesi ancak 1984 yılında kullanılabilir olur.

 

Erdemli-İçel Bölgesi Balıkçılığı Geliştirme Projesi Sülünkuş adlı, kiralık ve yaşlı bir trol teknesi ile yürütülmekteydi. Teknenin yetersizliği DBB’nün yeni arayışlara girmesine neden olmuştur. R / V Erdemli’nin satın alınmasından sonra yeniden gerekli maddi alanlarda zorlanmış ve baştaFerit Bingel ettik Hayrettin Köymen’In gayretleri ile trol teknesi satın almak için piyasa araştırmaları gerçekleştirilmiştir. 1980’de DBB’ne geçmesinden sonra R / V Lamas olarak Mersin Limanına tescili yapılmıştır. DBB’nün DPT ile olan bağlarını güçlendirmiştir. Gerek DBB ve gerekse DPT Sektör Uzmanı Dr. Altan Acara’nın gayretleri ile ülke limanlarından sorumlu Devlet Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları (DLH) ile mutabakat sağlanıp, yıkık bir mendireek sahip veya kumla dolmuş olan liman DHL Bölge Müdürü Hüseyin Çetinçekirge’nin değerli katkılarıyla Hızla bugünkü haline getirilmiştir.

 

Bu dönemde akademik personel idari konularda DBB yönetimine elinden geldiğince yardımcı olmuştur. Bölüm başkan yardımcılığını Ümit Ünlüata ve İlkay Salihoğlu yürütmüş, teknik atölyeler iseFerit Bingel Yönetiminde çalışmıştır. Hayrettin Köymen DBB’nün tüm ihtiyaçlarına tepki vermeye özen göstermek. Cemal Saydam Düzenli olarak yönetilmiştir.

 

12 Eylül 1980’de askeri yönetimin ülkeye yönetimine el koyması, ülkenin kuruluşunda olduğu gibi ODTÜ’de de değişikliklere neden olmuş. 2547 sayılı Yükseköğretim Kurumu (ODTÜ) ‘nde yayından 1981 yılında çıkarılan DBB’nün yapılanması değişmiştir. 2547 sayılı yasa enstitüleri lisansüstü eğitim veren kurumlar olarak yeniden tanımlamıştır. DBB’dir ve bu nedenle akademik yapmazlık pek sıkıntı yaşamamıştır. ODTÜ Deniz Bilimleri Bölümü 28.03.1983 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış yasaıyla artık ‘Orta Doğu Teknik Üniversitesi-Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’ olmuştur.

 

ODTÜ-DBB’nün doktora programı ilk mezunlarını 1982 yılında vermiştir. Deniz kimyası doktora çalışmalarını başarı ile tamamlayan S. Tuğrul, Ö. Baştürk ve M. Sunay Doktor unvanı almaya hak kazanmışlardır. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne (MAM’a) gitmişler ve görgü ve becerilerini daha da geliştirmişlerdir. Dr. Tuğrul ve Dr. Baştürk tekrar DBE Öğretim Elamanı kadrosuna katılmışlar ve çok başarılı birer bilim insanı olarak hizmet vermişlerdir. Dr. Sunay ise Türk sanayisine hizmet vermektedir.

 

DBE tüm bu gelişmeler ve sonrasında düşen görevi yerine getirmeye devam etmiş, çalkantılı olan bu geçiş dönemini en az hasarla atlatmanın yolları aramıştır. Turgut Balkaş’ın Erdemli’den ayrılma kararı gerçekleşti. Balkaş, çocuklarının eğitimlemek için gerekli yeğinlemiştir. Balkaş’ın bu yaklaşımı bir parçası öğretim elemanı tarafından tepki ile karşılanmıştır. Balkaş, Haziran 1982’de Erdemli’den ayrılıp TÜBİTAK Gebze Marmara Araştırma Merkezindeki (MAM’daki) görevine başlamıştır. İdari görevlisi akademik başarıda kıstas olarak izlemek, ancak bilimsel başarılar kıstas olarak kabul edilebilir. ODTÜ-DBB’n başarıları ve dolayısı ile Prof. Dr. Balkaş’ın başarısızlığa uğramış gerçek ölçeği akademik başarısıdırmalıdır’da bulundu, bunun göstergesi ancak akademik ürünlerin dökümü olabilir. Bu konuda Ek 6a ve Ek 6b ‘de mevcut tablolar bir fikir verebilir.

 

Balkaş’ın boşluğunu ayrılmasıyla birlikte YÖK yasasının uygulandığı bu yıl ODTÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Teoman NormanIle doldurulmuştur. Öğretim elemanlarınınca bu atama olumsuz karşılamaktan ancak tam anlamı ile yeni bir dönem olarak hafızalarda yer almamıştır. ODTÜ’nün tabi olduğu bir daha sisteme geçildi. ODTÜ’nün yabancı tarafı konulardı. Bunlara uyum sağlamak, 2547 sayılı yasanın verdiği hakları kullanmak isteyenlerin ayrılmasından doğan boşluğun doldurulması, DBE’ne yerleşen TC Maliye Bakanlığı Saymanlık ofisi ile uyum sağlama, gibi konularda sıkıntılar yaşanması kaçınılmazdı.

 

Bütün bu gelişmeler olurken, 12 Eylül’de DBE’nü de etkilemiştir. Bireyler, gerçek dışıdır ileri sürerek insanların geleceğini etkileyebilmişlerdir. Değerli bilim insanı ve DBE elektronik ve bilgi işlemlerinden sorumlu Dr.Hayrettin Köymen DBE’den ayrılan biri bırakma.

 

Dönemin getirdiği, ODTÜ için güne kadar karşılaşılmayan ilginç uygulamaalardan biri yazlık-kışlık kıyafet konusundaydı. Başbakanlık devlet memurlarının uyması gereken kıyafet zorunluluğuna ilişkin bir şey genelge yayınlamıştı ve Ekim ayında ‘kışlık kıyafet’ giyilir emrediyordu. DBE’nün bulunduğu yerde hala çok sıcaktı ve farkında idi. Yüksek lisans öğrencisi ve araştırma görevlisiAdnan Aksel ettik Kemal Payza, Kıyafet zorunluluğunun başladığı sabah enstitüye kışlık palto, eldiven, atkı ve yün bere ile gelmişlerdi. ‘Bu ne?’ Diyenlere de sadece ‘kışlık kıyafet’ yanıtını bitirdim.

 

Norman’ın Enstitü Müdürlüğüne olması gerekiyor Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Anabilim Dalına bir hareketlilik getirmiştir. Bu dönemde İmparatorluk Koleji (İngiltere) doktora çalışmasını tamamlayan İran uyruklu Dr. Nooreddin Allavi ve Heidelberg Üniversitesinde (Almanya) doktora çalışmalarını tamamlayan Dr.Mustafa ErginEnstitü öğretim elemanları olarak Y.Doç. Kadrolarına atanmışlardır. Her iki elemanın anabilim dalına katkıları önemlidir.

 

Donanımı tamamladı R / V Bilim, Şubat 1984’te ODTÜ Rektörlüğüne teslim edildi. Necip Olcay, İstanbul’dan Meclis’e çıkmamak için intikali almak için görevlendirildi. Geminin Mersine intikal seyrinde küçük bir aksilik sonucu motorlu durdurulduğer Ege Denizi’nde demir atmak yeterli kalmıştır. Bilahare arızası giderilen R / V Bilim salimen Mersin’e intikal etmiş ve TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nın “Çıkarma Birlikleri” olarak bilinen iskelesine bağlanmıştır. Bu arada R / V Bilim’in intikalinde bir şekilde sigortasız yapılmış anlaşılmıştır. MEDA-POL (İskenderun-Marmaris) araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Bu olay ciddi bir hoşnutsuzluğa yol açmışsa da MED-POL (İskenderun-Marmaris) araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Tabi ki bu da DBE için büyük bir motivasyon olmuştur.

 

Norman Enstitü’de, yasaların ihtiyaçlarını yeniden başlatmamız, bu amaçla ODTÜ merkez yerleşkesinden bir genel sekreter ve elemanlarını getirmiştir. Ankara’da gelenler geri döndü ve enstitü içeriden yönetime direnişler başladığı gibi, yeni lojmanların temel atılmasında yapılan hata rektörlük ile yeni bir gerginliğin yaşanmasına yol açmıştır. Bu surete Balkaş DBE ile buzların eritmiş ve enstitü’ü sık ziyaret edilmiştir. Bir süre sonra Prof. Norman görevinden istifa etmiş ve yerine Rektör Prof. Gönlübol, Ağustos 1984’te Doç. Dr. Dr. Ümit Ünlüata’yı DBE Müdürlüğüne atamıştır.

 

Doç. Ümit Ünlüata’nın müdürlüğe atanması DBE’ne yeni bir itici güç getirmiş ve daha cesur adımlar atılmaya başladı. DBE’nü Akdeniz’in ötesinde Marmara ve Boğazlara ulaştıran ilk İSKİ Projesi protokolü imzalanmış ve projenin gerçekleştirilmesi için gerekli teknolojik yenilik ve bilgi transferi gerçekleştirilmiştir. Bu aşamadan sonra Karadeniz de DBE’nün hedefleri arasına girmiştir.

 

Ancak orta ve büyük boyutta oşinografi çalışmalarının asıl başlangıç ​​nedenleri daha farklıdır. Bunlardan ilki SHODB Koordinasyon Kurulunun aldığı karar doğrultusunda Türkiye deniz çalışmalarının DPT tarafından TÜBİTAK’a uygun desteklenmesine karar verilmesidir. Kararın alınması, akademik kurum ve kuruluşların birlikte uygulayıcı kuruluşlarının yanında TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanı Amiral Şevket Güçlüer’in olumlu yaklaşımı ve desteği önemlidir. Bu karar doğrultusunda DPT uzmanlarından ve deniz bilimci Doç. Dr. Altan Acara’nın kişisel gayretleri ve TÜBİTAK’ın konuyla ilgili çıkmasıyla birlikte “Ulusal Deniz İzleme ve Araştırma Programı” ile başlatılmış ve deniz bilimlerinde araştırma ve eğitim veren Türkiye kurumlarının bu konudaki parasal sorunlarının bir kısmıının çözülmesi sağladı.

 

İkinci büyük unsur ise, ABD’nin Harvard Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Allan R. Robinson’un gayretleri ile Doğu Akdeniz’in Fiziksel Ocenografisi (POEM) Projesinin başlamasıdır. Proje DBE’ne çok açıdan yeni ufuklar açmıştır. Bunlardan birincisi gerçek anlamı ile DBE’nün açık denize çıkmasını; Ikincisi uluslararası bir projede çoklu araştırma kuruluşunun işbirliğiliğinde DBE’nün öne çıkmasını ve üçüncüsü ise yeni bilgi ve teknolojilerin transferini sağlamış olmasıdır. Biyolojik jeokimyayı da kapsamına almıştır. Bu proje, Doğu Akdeniz’in fiziksel ve biyo-jeokimyası bir bütün halinde çalışılmış, kurumların karşılıklı sağlanması ve uluslar arası saygınlık derecesindedir.

 

Ek 6a ve Ek 6b ‘de görülebileceği gibi DBE’nün bilimsel verimi yükselmiştir. NATO’nun Barış için Bilim (SfP) çerçevesinde bir diğer geliştirme de bu sistemte sınıflandırdı-Türkiye-Balıkçılık (NATO TU-FISHERIES) projesidir. Proje Karadeniz balıkçılığının araştırılmasına değindir. Proje desteği ile hem DBE balıkçılık araştırmaları olanakları geliştirilmiş hem de Sovyetlerin çökmesi ile sınır altı çıkmış Karadeniz’e kıyıdaş ülkelerin bilim insanlarının, özellikle deniz biyolojisi ve balıkçılık konusunda, işbirliğine yardımcı olur. Bu projede büyükçe Karadeniz’i çevreleyen ülkelerden almak için 300’ün üzerinde bilim insanları ya da bu şekilde yer almıştır. NATO Tu-Fisheries projesi ve gelişimi bir diğer uluslararası Karadeniz Projesi de, Woods Hole Oşinografi Enstitüsü- WHOI’den Dr. David Aubry’nin bir öncülükten birine NATO SfP programını desteklediği Karadeniz İşbirliği Deniz Bilimi Programı (CoMS-BLACK’tir). Ayrıca bu proje NATO Türkiye-Balıkçılık’tan (TU-FISHERIES’den) destek almıştır. Daha sonra CoMS-BLACK projesinde NATO SfP’nin desteğindeki Operasyonel Veritabanı Yönetim Sistemini ( ODBMS) izlemiştir. 

 

DBE’nün akademik kadrosuna tam katlan bilimsel verimliliği sanatmıştır. DBE’nün çok iyi çalışmış bir kütüphanesi oluşudur. Gülgün Latif’in yönettiği kütüphanede, yayınlar çok iyi izleniyor, gelen periyodikler taranıyor ve aylık bültenlerle öğretim elemanlarına duyuruluyordu. Aslında kütüphaneci olmayan Bayan Gülgün Latif’in ODTÜ Kimya Mühendisliği mezunu olması ve İngiliz diline hâkimiyeti olumlu bir olumsuz etkilemiştir. Gülgün Latif’in olumlu çalışması ODTÜ yönetimince de takdir görmüş ve İdari Personele yılda bir kez verilmiştir Turan Başkan ödülü ile de onurlandırılmıştır. 

 

1985 yılında yeni lojmanlar tamamlandı ve diğer üyelere ait kuruluş yıllarından itibaren mendireğin batısındaki ‘lojmanlarda’ oturanlar yeni binalara yerleştirilmiştir. Lojmanların tamamlanması yeni bir sorunu beraberinde getirmiştir. Bu sorun, DBE Erdemli yerleşkesinin ODTÜ Ankara yerleşkesindeki akademik ve idari personel yeri tatil yeri şeklindeki algılanmasıdır. Bu basit bir şekilde görünebilir karşın ciddi bir sorun olduğu ortadadır. Enstitü-tatil köyü ikileminin etkileri çeşitli şekiller ortaya çıkmış ve enstitüye zarar vermiştir. Enstitü “tatilcilere” sunabildiği hizmet beğenilmemiş, Enstitü aleyhinde söylemler yayılmıştır. 

 

Erdemli’den Ankara’ya düzenli yapılanaştırılacaktır. Rektör, rektör yardımları ve danışmanlarının enstitüyü ziyaretleri ender olup yanlış anlamalar ve bilgi alış-verişinde kopuklukların yaşanmasına neden olmuştur. 

 

Geçen süreç, enstitüye araştırmalarını yürütebilmesi, araştırmaları destekleyen kurumlara kendini anlatma zorunluluğunu ortaya çıkmıştır. Enstitü öncelikle kendini ve üniversitesine anlatmakta zaman zaman sıkıntılar yaşamıştır. DBE’nün kendisine rektörlüğüne tanıtım yaptığı her zaman zaman değişmeden kaldı. DBE’nün varlığını değiştirmek, sıkıntıların daha daha kolay anlaşılabilir olması. İhtiyaçlarınıza en yakın zamanda ulaşılan bir olaydır. Çoğu zaman DBE’nün kendine göre üniversite yönetimine kendini anlatıp tanıtması zor olmuştur.

 

DBE’nin TÜBİTAK yönetimi değiştiğinde “Ulusal Deniz Araştırmaları Programı” olarak adlandırılan deniz çalışmalarına neden gerek, neden TÜBİTAK’ın gerekçe ve bütçenin amaçlarına göre kullanıldığı ile bilimsel çıktıların ne olduğu anlatmak zorunda kalmıştır. Öte yandan Türkiye “deniz alaka ve menfaatlerini korumak”, deniz çalışmalarını koordine etmek ve her türlü deniz araştırması için iznine başvurulması gereken e-günlükler e-posta adresini yazınız. UNESCO-IOC resmi temsilcisi TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkan değiştiği zaman DBE yine kendini anlatmak durumuyla kalmıştır .

 

Bütün gemilere iş verenlerin eklenmesi, bir kere daha konunun uzmanı değil TC Maliye Bakanlığı (Saymanlık) ve Sayıştay denetçileri ile de uğraşmak zorunda kalınmıştır. İlk bakışta bunlar çok basit konularmış gibi görülebilir, ancak yıpratıcı şeyler ve bilim insanlarının enerjinin önemli bir bölümünün akademik olmayan yerlere harcanmasını sağlar.

 

Bu çerçevede övgüyle anılması gereken bir konu da ODTÜ idari personelinin her zamanında bir ciddiyetle ele alıp yürütmeleridir. Bu konuda hiçbir zaman birleşmemeli ve siz-biz söylemi de olmamıştır.

 

DBE 1990’lı yıllara gelindiğinde verimliliğinin en üst düzeyine ulaşmıştır. Yurt içi ve uluslararası saygınlığı ve denizde araştırma projeleri aktif yer alan, yürütücü olan ve eğitimi de gerektiği gibi sürdüren bir enstitü sözü konusudur. Akademik kadro sorunları çözülmüş, araştırma gemilerini rahat işletebilme aşamasındadır. Ancak bu onu gelmemektedir. Enstitü idari personeli, DBE’nün kuruluş yılı olup Ankara yerleşkesinden görev yeri değişimi ile Erdemli’ye ya da yine kuruluş yıldan var olan kadrolara atanmışlardır. Bu özellik zamanında güncellendi ve emeklilik yaşları yükseldi. Ayrıca Anakara’dan uzakta ve ‘yalıtılmış’ bir yerde daha sıklıkla bulunmaya başlandı. 

 

Doç. Dr.Mustafa Ergin, Mersin’deki Üniversitenin Konsolosluğunun kapatılıp personelinin başka yerlere açılmasının nedeni ile Erdemli’den ayrılıp Ankara Üniversitesi’ne geçilmiştir. Yar. Doç. Dr. Nooreddin Allavi, Avustralya’ya göç etmiştir. ABD’nin Scripps Okyanus Bilimi Enstitüsünün başarılı bir bilim adamı olanSargun TontDBE’ne, Ankara’da sadece yalıtılmışlık hissi katılmış ama yerleşkeye naklini istemiştir. Çok başarılı bir fiziksel omurga modelcisi olan Dr. Altan Turgut DBE’de kadro bulması ve vatandaşı sürede bulunması, başarılı bir çocuk hekimliği yapması için uygun iş bulamaması nedeni ile ABD’ye gitmiştir. Atef Mousa’nın doğumevi bulunama nedeni ile DBE’den ayrılıştır. Bütün bunlara ek olarak, enstitüsün ilk elemanlarından olan, deniz ve atmosferdeki çalışmalarıyla ilgili ve enstitü yönetimine özveriyle katkıda bulunanProf. Dr. Cemal SaydamÇocuklar için daha iyi eğitim alabilmeleri için Ankara yerleşkesinde görevlendirme istemiş ve naklini yaptırmıştır. Ayşen Yılmaz’ın izlemiş ve görev yerini Ankara ODTÜ’ye nakletmiştir.

 

Personel sıkıntılarına rağmen doksanlı yıllarda olumlu gelişmeler de olmuştur. Enstitü AB’nin FP projeleri yer almaya başlamıştır. Bu araştırmacılara yeni ufuklar açılmıştır. Ulusal ve uluslararası programlarda yerini almaya devam eden enstitü, birçok kongre ve konferansın düzenlenmesine de öncülük etmiştir. Öğretim elemanları büyük bir özveri ile çalışmalarını sürdürmüş ve başarılarının devamını sağlamışlardır. Bu arada uluslararası kurumlara elaman kayıpları olmuştur. Ümit Ünlüata IOC-UNESCO Bölgesel Denizler programının başkanlığına atanarak Enstitü’den ayrılmıştır. Prof. Dr.Mustafa Ünsal Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Dekanlığına atanıp ayrılmış, Prof. Dr. Özden Baştürk’te Mersin Üniversitesi Su Ürünleri’nde dekan olarak atanmış ve enstitüden ayrılmıştır. Daha sonra Doç. Şükrü Beşiktepe NATO’nun La Spezia (İtalya) Saclant merkez atanmış, Enstitü’den ayrılmıştır. Aynı şekilde Prof. Dr. Ahmet E. Kıdeyş Karadeniz Eylem Planı Yürütme Komitesi Başkanlığına atanarak ayrılmıştır.

 

1990’lı yıllarda olumlu bir diğer gelişme ODTÜ Geliştirme Vakfının Erdemli Yerleşkesine İlköğretim Okulu’nu açması oldu. Bu sayede enstitü elemanlarının çocuklarının eğitim sorununa bir nebze olsun olsun çare bulunmuş olundu.

 

İki binli yıllara gelindiğinde DBE yine ODTÜ merkez yerleşkesinden uzakta, olmanın sorunlarını daha bir hisseder olmuştur. Buna karşılıkın DBE’nün AB projelerinde yer alması önemli bir gelişme ve ivme sağlamıştır. Ancak, bazı idari kadrolara atama yapılamaması ve varlığı ve işlevi yerine getirmek için bütün olan emekli olması ve kurumda birçok duruş noktasına gelmesine sebep olmuştur. Yönetimler günlük işlenti çözümlemesi, meşgul olmak için kalmış, eskiyen alt yapının ayakta kalabilmesi için uğraş vermiştir.

 

Bütün bunlar olurken, Prof. Ümit Ünlüata’nın boşalan Enstitü Müdürlüğüne Prof. İlkay Salihoğlu, yine enstitü öğretim elemanlarının eğilimi belirlenmeden, 1998’de atanmıştır. Adı geçen 2003 yılında kendi isteği ile emekliye ayrılmıştır. Enstitü müdürlüğü uzunca bir süre vekâleten yürütüldükten sonra Doç. Dr. Şükrü Beşiktepe bu göreve atanmıştır.

 

Ünlüata’nın Enstitü Müdürlüğünün son dönemlerine başlayarak DBE yine sıkıntılı bir dönüme girmeye başlamıştır. TC hükümetlerinin devlete küçültme politikaları ağırlık verdiği bir döneme denk gelen bu sürete emeklilik ya da başka nedenlerle boşalan kadrolar doldurulamamıştır. Bu darboğazı aşmak için döner sermaye döngüsünü değiştirdik. Sonuçta teknik personel sıfırlanmış, atölyeler çalışamaz olmuş, nereye giriş kapısında nöbet tutacak bir bekçi dahi bulunamaz hale gelinmiştir. ODTÜ yönetimi aynı zamanda boğazı yaşadığından, “uzaktan gönülden uzak” örneği öncekile Ankara yerleşkesine çözüm aramış ve Erdemli zaman zaman ikinci planda kalmıştır. Bütün bunlara ek olarak, ODTÜ akademik Yükseltme ve Atama yönetmeliklerinde yapılan değişikliğe, DBE’deki birlik öğretim elemanının uyum sağlayamaması yeni bir sıkıntıya neden olmuştur. 2003-2007 yılları arasında dikkate değer sayısal öğretim elemanı enstitüden ayrılmıştır.

 

DBE akademik ve idari unsurlar özverili çalışmalarıyla enstitü bilim dünyasında saygın bir yer edinilmesini sağladılar. Yetişen lisansüstü programı öğrencileri ülkeye hizmette bir deĞeri belirler ( Ek 7 ) ve ürettikleri kaliteli bilimsel yayınlarla katkılarla. Bilimsel başarıları ülkemizde yayınlanan Deniz Bilimleri konusundaki tüm yayın sayısının büyük bir oranını oluşturmaktadır. Bu kalitedeki yayınların ortalama maliyeti gelişmiş ülke yayınlarının yaklaşık onda biri kadardır. DBE’nün yıllara göre yayınları Ek 6b ‘de verilmiştir ve fazla bir açıklamaya gerek yoktur.

 

 

Saygılarımla.

   KKTC, 2008

 

 

————————————————– ————————————-

01) 2547 Sayılı yasa öncesi ODTÜ yasası diğer üniversitelerden ayrı olarak ve bu yasa uyarınca şimdiki Üniversite senatosu görevi, ODTÜ’de tam zamanlı çalışan öğretim üyeleri seçilmekreniştirilmiş Akademik Konsey tarafından yürütmekteydi.

 

02) Yine 2547 Sayılı yasa öncesi ODTÜ, TC Hükümetleri tarafından atanan, ülkemizde önümüze çıkmış ve Üniversitenin gelişimine katkıda bulunanlardan oluşan Mütevelli Heyeti’ye yönetilmekteydi. Mütevelli Heyeti onayını sonra yürürlüğe devam etmek için Akademik Konsey ve Rektörlük kararlarının tamamı konulabilirdi. 

 

03) 2547 Sayılı yasa öncesinde ODTÜ’de günümüz Doçent unvanının karşılığı kullanılan   “Doçent” ünvanının kısaltılmışı.

 

04) Sözkonusu tarihte ODTÜ de günümüz “araştırma görevlisi” kadroları yerine “araştırma asistanı” ve “öğretim asistanı” olmak uzere iki ayrı asistan kadrosu tahsis edilmekte idi.

 

05) Mersin İlinin o dönemdeki adı.

 

06) Günümüz Yardımcı Doçent unvanı karşılığı olan Assistan Profesör unvanının kısaltılmışı.

 

07) 2547 Sayılı YÖK Yayım tarihi ve yetkisi bulunmamaktadır.