Açılış Saatleri
  • Pazartesi :Kapalı
  • Salı :Kapalı
  • Çarşamba :Kapalı
  • Perşembe :Kapalı
  • Cuma :Kapalı
  • Cumartesi :Kapalı
  • Sunday :Kapalı

50. Yılında ODTÜ Kimya Bölümünün Tarihçesi  

 

Hüseyin İşçi ve İlker Özkan

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü

 

ODTÜ’de bir Kimya Bölümü kurulması fikri 1959 yılında Prof. Dr. Vedat B. Enüstün’ün ODTÜ’ye katılmasıyla oluşmuş; Mayıs 1960’da Ankara Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Bahattin M. Baysal’ın profesörlüğe yükseltilerek ODTÜ’ye atanması ve Kurucu Bölüm Başkanlığı görevini yüklenmesiyle hayata geçirilmiştir. Bölüme aynı yıl içinde öğrenci alınmış ve derslere güz döneminde başlanmıştır. İlk üç yıl boyunca dersler ve laboratuvarlar TBMM arkasindaki ek binalarda ve ilave edilen barakalarda yapılmıştır. Bugünkü yerleşkeye taşınma 1963 yılında başlamış ve 1965’te tamamlanmıştır. ODTÜ’nün o sırada ülkedeki üniversitelerden farklı bir anlayışla eğitim-öğretimi, hem de İngilizce dilinde, verecek bir irade ile kurulmuş olması, bölüme öğretim elemanı seçimini ve laboratuvarların donatılmasını çok önemli kılıyordu. Bu anlayış ile kısa sürede alt yapı ve akademik kadro için çalışmalar başlamış ve çeşitli kurumlarda görev yapmakta olan, yurtdışında doktora yapmış elemanlar kazanılarak, 5 öğretim üyesi ve 4 asistandan oluşan çekirdek kadro ile yola çıkılmıştır. Bölümün ilk öğretim elemanları Prof. Dr. Bahattin M. Baysal, Prof. Dr. Vedat B. Enüstün, Doç. Dr. Raşit Tolun, Yrd. Doç. Dr. Lütfi Karasoy ve Öğr. Gör. Mutena Yörükoğlu, ilk asistanlar ise Turgut Balkaş, M. Sacit Başol, Baylan R. (Ersoy) Türkmen ve Güneri Akovalı’dır.

Bölüm ilk lisans mezunlarını 1963 yılında vermiştir. Bu mezunlar 1960 yılında 2. sınıfa transfer öğrenci olarak kabul edilen, dördü Ürdün’den ve biri Irak’tan gelen 5 yabancı uyruklu öğrencidir.  Dört yıllık eğitimlerinin tümünü Bölümde tamamlayarak 1964 yılında mezun olan ilk öğrenciler ise Hasan Niyazi Erten, Mete Enuysal ve Yakup Mehmet’tir.

 

Bölümde lisans eğitiminin yanısıra lisansüstü çalışmalar da hemen kuruluş sonrası başlatılmıştır. İlk yüksek lisans mezunu Ertuğrul H. Ergöz (1964) ve ilk doktora mezunları Namık K. Tunalı (1967), Ulviye (Yücelik) Özer (1968), M. Sacit Başol (1968) ve Güneri Akovalı (1968) dan sonra her düzeydeki eğitim yoğunlaşarak sürmüştür. 2009 yılı sonuna gelindiğinde Bölümden mezun olan lisans öğrencileri 2715, yüksek lisans sayısı 826 ve doktora mezunları 204’e ulaşmıştır.

 

Kimya Bölümü bugünkü yerleşkedeki binalarına 1965 yılında taşınmıştır. Beş bloktan oluşan Bölümün ilk binaları olan ve bugün B ve C olarak adlandırılan ikiz bloklar 01.10.1964 tarihinde tamamlanmıştır. Analitik Kimya ve Genel Kimya laboratuvarları ile Kimya Amfisini içeren A bloğu 30.07.1968, O (ofisler) ve D blokları (polimer, organik laboratuvarları ve Teorik Kimya Bölümü) kısmı 03.02.1974 ve C bloğuna kat ilavesi (seminer odasının bulunduğu kat) 01.09.1978 tarihinde bitirilmiştir.

 

Bölümün ilk yıllarında, laboratuvarların donatılmasında 1961-1972 arasında üniversiteye sağlanan Ford Vakfı yardımları yararlı olmuştur. Araştırma laboratuvarlarının oluşturulması için cihaz ve malzeme alımı, kitap ve bilimsel dergilerin alımı, lisansüstü düzeyde ders verecek bilim adamlarının getirilebilmesi, öğretim üyelerinin araştırma amacıyla yurtdışına gönderilmesi ve bilimsel konferanslar için yabancı bilim adamlarının davet edilmesi ve bölüm öğretim elemanlarının yurtdışı konferanslara katılımını sağlamak amacıyla hazırlanan proje, Ford Vakfı tarafından Eylül 1961’de onaylanmıştır. Bu yardımın bölümün hızlı gelişimindeki katkısı yadsınamaz. Bölümün gelişimi sürecinde sağlanan kaynaklar çok iyi değerlendirilmiş ve bölümün bilimsel araştırma potansiyelini artıracak bir şekilde sürekli olarak en ileri düzeyde araştırmalara uygun bir laboratuvar altyapısı için uğraş verilmiştir. Bu kapsamda, ülkedeki ilk Co-60 Gamma Işınları Kaynağı, ilk Büyüklükçe Ayırma Kromatografi (Gel Permeation Chromatography) cihazı, ilk Elektron Mikroskop, ilk Nükleer Magnetik Rezonans Spektrometresi ve ilk Elektron Spin Rezonans Spektrometresi ODTÜ Kimya Bölümü laboratuvarlarına alınmış ve yoğun bir şekilde araştırmalarda kullanılmıştır. 

 

 

Bölümde çekirdek kadronun oluşumundan sonra öğretim üyesi kadrosu, yurtdışında doktoralarını bitiren yeni öğretim üyeleri yanında, bölümde yürütülen doktora programını başarı ile tamamlayanlarla hızla genişletilmiştir. Kuruluşu izleyen ilk dönemlerde öğretim üyeliği kariyeri öğretim görevliliği (instructor) ile başlatılmış ve bu ünvanla görevlendirilenlerin doktora derecesine sahip olması aranmıştır. 1960-2009 arasında Bölümde istihdam edilen öğretim üyesi sayısının yıllara göre değişimi Şekil 1’de gösterilmiştir. Kuruluşta 5 öğretim üyesi ile başlayan bölüm akademik kadrosu, 2009 yılı sonunda 40 öğretim üyesine kadar yükselmiştir. İlk 10 yıl içinde öğretim üyeleri içinde en büyük sayıyı öğretim görevlileri oluştururken sonraki 10 yılda asistan profesörler (yardımcı doçent) , 1980’li yıllarda doçentler ve 1990 sonrasında profesörler çoğunlukta olmuştur. 12 Eylül 1980 müdahalesinden sonra çıkarılan Yüksek Öğretim Yasası, doçentlerin kendi üniversitelerinde profesörlüğe yükselmesinin önünü tıkamıştı. Bu nedenle araştırma ve yayın faaliyetleri profesörlüğe yükselmek için yeterli olan pek çok doçent Orta Doğu Teknik Üniversitesinden ayrılmayı düşünmemiş ve çalışmalarına doçent olarak devam etmişlerdir. Yasanın ilgili hükmünün değiştirilmesi sonucu 1989 ve sonrasında profesör sayısında hızlı bir artış gerçekleşmiştir.

Kimya Bölümü Fen-Edebiyat, Eğitim ve Mühendislik fakültelerinden gelen çok sayıda öğrenciye çeşitli kimya dersleri vermektedir.  Kimya disiplini uygulamaların son derece önemli olduğu bir alandır. Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarını denetlemek ve yönlendirmek için genç akademisyen adaylarına gereksinim vardır. Söz konusu ihtiyacı karşılamak üzere ilk 20 yılda asistanlar ve laboratuvar görevlileri istihdam edilmiştir. 1981’den sonra, bir taraftan bu görevleri yürütürken diğer taraftan kendi lisansüstü tez çalışmalarını yapan genç araştırıcılar araştırma görevlisi sıfatı ile çalışmışlardır. Bu adlarla eğitim-öğretime katkıda bulunanların sayısı da dönemler içinde değişiklik göstermiş ve bir ara 73’e kadar artmıştır.

 

Bölümde gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar kuruluştan bu yana geçen 50 yıl içinde büyük aşamalar kaydetmiştir. Bölüm öğretim üyelerinin yönetiminde tamamlanan yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarının yıllara göre dağılımı Şekil 2 ve 3’te gösterilmiştir. Grafiklerden anlaşılabileceği gibi bölümün eğitim-öğretim çalışmaları içinde lisansüstü eğitim kuruluş yıllarından bu yana önemli bir yer tutmaktadır. 2009 yılı sonuna kadar doktora programından mezun olanların sayısı 204, aynı sürede tezli yüksek lisans derecesi alanların sayısı ise 826’ya ulaşmıştır.  Doktora eğitimlerini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’nde tamamlayan bu akademisyenlerden çoğu, Türkiye’deki ve yurtdışındaki çeşitli üniversite ve araştırma kuruluşlarında başarı ile çalışmalarını sürdürmektedir.
Lisansüstü tez çalışmalarındaki hızlı artışın doğal bir sonucu olarak, Bölüm öğretim üyelerince yurtdışı dergilerde yayınlanan makale sayısında yıllar içinde büyük sıçramalar yaşanmıştır. Makale sayısı 1960-1969 döneminde 4 iken, bu sayı 2000-2009 arasında 983’e çıkmıştır. Bölüm adresli ilk bilimsel makale 1963 yılında yayınlanmıştır. Journal of Polymer Science dergisinde Bahattin Baysal tarafından yayınlanan bu makale “Polymer Fractionation Studies in the Solid-State Polimerization of Acrylamide Initiated by Gamma Radiation” başlığını taşımaktadır. Bu yayını izleyen süreçte, artan bir ivme ile bilimsel eser yayını devam etmiştir. Bölümde yürütülen doktora çalışmalarının ürünü olan ilk makale Vedat B. Enüstün ve Namık K. Tunalı tarafından International Journal of Applied Radiation and Isotopes’da 1968‘de yayınlanan “Determination of Specific Surface of Strontium Sulphate by Isotopic Ion Exchange” başlıklı makaledir. Yüksek Lisans çalışmalarından üretilen ilk yayın ise Duygu Toperi (Kısakürek) ve Raşit Tolun tarafından Trans.IMM’da 1969 da yayınlanan “Electrochemical Study and Thermodynamic Equilibria of the Galena-Oxygen-Xantate Flotation System” başlıklı makaledir. Bölüm elemanlarınca gerçekleştirilen çok sayıda yurtdışı makale, yurtiçi makale, uluslararası konferans bildirisi, ulusal konferans bildirisi, kitap ve rapor niteliğindeki yayınlar vardır. Bunlardan ODTÜ Kimya Bölümünde yapılmış çalışmalardan kaynaklanan (ODTÜ Kimya Bölümü adresli), yurtdışı dergilerde yayınlanmış makale sayılarının yıllara göre dağılımı Şekil 4’te verilmiştir.

Bölümde yaratılan bilimsel atmosferin yoğunluğunun bir yansıması da bölüm elemanlarının kazandığı önemli ödüllerde görülmüştür. 1960-2009 arasında ODTÜ Kimya Bölümünde görev yapmış öğretim üyeleri arasında ülkemizin en prestijli temel bilim ödülü olan TÜBİTAK Bilim Ödülünü kazananlar: Bahattin M. Baysal (1968), Namık Kemal Aras (1984), Hasan Niyazi Erten (1988), Metin Balcı (1989), Şefik Süzer (1990), Saim Özkar (1996), Levent Toppare (2003), İskender Yılgör (2003) ve Engin Umut Akkaya (2009); TÜBİTAK Teşvik Ödülü alanlar: Sıddık İçli (1981), Şefik Süzer (1981), Metin Balcı (1983), Ersin Yurtsever (1983), Ural Akbulut (1985), Levent Toppare (1991), Engin Umut Akkaya (1999) ve Mahinur S. Akkaya (2001). Prof. Dr. H. Önder Pamuk TÜBİTAK 50. Yıl Ödülü ile ödüllendirilmiştir (1973). Ayrıca, Prof. Dr. Bahattin M. Baysal (1987), Prof. Dr. Levent Toppare (2001) ve Prof. Dr. Engin Umut Akkaya (2005) Parlar Vakfı Bilim ödülünü; Prof. Dr. Mahinur S. Akkaya ise (2002) Teşvik ödülünü kazanmıştır. Emekli öğretim üyelerimizden Prof. Dr. Namık Kemal Aras Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) şeref üyesidir ve TÜBA asil üyelerinden yedisi (Metin Balcı, Saim Özkar, Ayhan S. Demir, Levent Toppare, Şefik Süzer, Ersin Yurtsever ve Engin Umut Akkaya) bölüm elemanlarımızdan veya bilimsel çalışmalarının önemli bir kısmını ODTÜ Kimya Bölümünde gerçekleştirmiş olanlardandır.

 

Bölüm elemanları gerek üniversite içinde gerekse üniversite dışı kurumlarda idari sorumluluklar da üstlenmişlerdir. ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı yapan Kimya Bölümü öğretim üyeleri: Raşit Tolun (1968-1969), Vedat B. Enüstün (1970-1971), Bahattin M. Baysal (1971-1973), Namık K. Aras (1973-1977), Tuğmaç Sayraç (1982-1988) ve O.Yavuz Ataman (2002-2008); ODTÜ Eğitim Fakültesi Dekanlığı: Ersin Yurtsever (1993-1995); rektörlük yapanlar: Ural Akbulut (ODTÜ, 2000-2008), H. Önder Pamuk (Dicle) ve Okan Tarhan (Doğu Akdeniz); ODTÜ Kuzey Kıbrıs Yerleşkesinde rektör yardımcılığı: Hüseyin İşçi, Genel Sekreterlik: Erdal Onurhan; Yükseköğretim Kurulu Başkan Vekilliği yapanlar: Tuğmaç Sayraç ve Savaş Küçükyavuz; Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkan Yardımcılığı: Namık K. Aras; Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı: Savaş Küçükyavuz.

 

 

Kuruluşundan bu yana ODTÜ Kimya Bölüm Başkanlığı görevini yürütenler: Bahattin M. Baysal (1960-1965, 1967-1970), Vedat B. Enüstün (1965-1967, 1973-1975), Turgut Balkaş (1970-1973), Tuğmaç Sayraç (1975-1978), Olcay Birgül (1978-1983),  Okan Tarhan (1983-1986), Namık K. Aras (1986-1991), O. Yavuz Ataman (1991-1994), Erdal Bayramlı (1994-2000), Teoman Tinçer (2000-2003), Hüseyin İşçi (2003-2006), Ahmet M. Önal (2006-2010), İlker Özkan (2010- ).

ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi içinde bir dönem iki ayrı kimya bölümü bulunmaktaydı. Yalnızca lisansüstü eğitim veren Teorik Kimya Bölümü 4 öğretim üyesi ve az sayıda asistan ile yürütülmekte idi. Oktay Sinanoğlu’nun da, (TÜBİTAK Bilim Ödülü, 1966), öğretim kadrosunda göründüğü, ancak Yale Üniversitesindeki görevi nedeniyle çok kısa sürelerle bölümde bulunduğu bilinmektedir. Teorik Kimya Bölümü 1980 yılında kapatılmış ve kadrosundaki öğretim üyeleri Kimya ve Fizik Bölümlerine veya yurt içi ve dışında başka üniversitelere gitmişlerdir.
 
ODTÜ Kimya Bölümü, ülkeyi bilimdeki yeniliklerle tanıştırmaktaki öncü rolünü ODTÜ içinde çeşitli disiplinlerarası program ve kuruluşlardaki kuruculuk ve katılımcılık şeklinde ortaya koymuştur. Bunlar arasında daha sonra Biyolojik Bilimler Bölümü’ne dönüşen Hayat Bilimleri Programı, Deniz Bilimleri Enstitüsü; Polimer Bilim ve Teknolojisi, Biyoteknoloji, Biyokimya, Arkeometri enstitü anabilim dalları (EABD) akla hemen gelenlerdir.
 
ODTÜ Kimya Bölümünün lisans ve lisansüstü programları ile katılımcısı olduğu yüksek lisans ve doktora programlarında dünyanın sayılı üniversitelerindeki şekil ve düzeyde ders ve uygulamalar yürütülmektedir. Eğitim programları sık sık değerlendirilmekte ve gerekli görülen zamanlarda yeni düzenlemeler yapılmaktadır. Ders ve uygulama materyali olarak hemen her zaman yurtdışındaki en yeni ders kitapları seçilmekte ve öğrencilerin her zaman en yeni bilimsel bilgiye erişmeleri hedeflenmektedir.
 
Türk Milli Eğitiminin orta dereceli okullarında kimya ve fen bilgisi öğretimi gereksinimine cevap vermek üzere, Kimya Bölümü öğrencileri bir zamanlar Fen-Edebiyat Fakültesi bünyesinde bulunan Eğitim Bölümünce düzenlenen eğitim sertifikası programlarına yönlendirilmiş ve bu yolla ülke okullarına azımsanmayacak sayıda nitelikli öğretmen kazandırılmıştır. Yükseköğretim Kanunu ile birlikte Eğitim Fakültesi kurulunca, bu fakültenin kimya öğretmenliği programını yürütmek üzere Kimya Bölümü öğretim üyelerinden bir kısmı bir süre orada hizmet vermiştir. Halen kimya öğretmenliği programına ait derslerin büyük kısmı bölümümüz elemanlarınca yürütülmektedir.
 
TÜBİTAK’ın lise öğrencilerinin temel bilimlere ilgisini artırmak için organize ettiği ulusal ve uluslararası bilim olimpiyatlarından Kimya Olimpiyatlarına öğrencilerin hazırlanması, bölümümüzden bir grup öğretim üyesinin desteği ile 1994 yılından beri süregelmektedir. Her yıl mayıs ayında Türkiye genelinde yapılan bir seçme sınavından sonra başlayan hazırlık süreci, yaz ve kış hazırlık kamplarından oluşmaktadır. Bu güne kadar Uluslararası Kimya Olimpiyatı yarışmalarında Türkiye’yi temsil eden liseli öğrencilerimiz çok başarılı olmuşlardır.

 

 2011 yılı Temmuz ayı içinde düzenlenen 43. Uluslararası Kimya Olimpiyatı ODTÜ Kimya Bölümünde yapılmıştır.
ODTÜ Kimya Bölümü

50. Yılında ODTÜ Kimya Bölümünün Tarihçesi  

 

Hüseyin İşçi ve İlker Özkan

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü

 

ODTÜ’de bir Kimya Bölümü kurulması fikri 1959 yılında Prof. Dr. Vedat B. Enüstün’ün ODTÜ’ye katılmasıyla oluşmuş; Mayıs 1960’da Ankara Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Bahattin M. Baysal’ın profesörlüğe yükseltilerek ODTÜ’ye atanması ve Kurucu Bölüm Başkanlığı görevini yüklenmesiyle hayata geçirilmiştir. Bölüme aynı yıl içinde öğrenci alınmış ve derslere güz döneminde başlanmıştır. İlk üç yıl boyunca dersler ve laboratuvarlar TBMM arkasindaki ek binalarda ve ilave edilen barakalarda yapılmıştır. Bugünkü yerleşkeye taşınma 1963 yılında başlamış ve 1965’te tamamlanmıştır. ODTÜ’nün o sırada ülkedeki üniversitelerden farklı bir anlayışla eğitim-öğretimi, hem de İngilizce dilinde, verecek bir irade ile kurulmuş olması, bölüme öğretim elemanı seçimini ve laboratuvarların donatılmasını çok önemli kılıyordu. Bu anlayış ile kısa sürede alt yapı ve akademik kadro için çalışmalar başlamış ve çeşitli kurumlarda görev yapmakta olan, yurtdışında doktora yapmış elemanlar kazanılarak, 5 öğretim üyesi ve 4 asistandan oluşan çekirdek kadro ile yola çıkılmıştır. Bölümün ilk öğretim elemanları Prof. Dr. Bahattin M. Baysal, Prof. Dr. Vedat B. Enüstün, Doç. Dr. Raşit Tolun, Yrd. Doç. Dr. Lütfi Karasoy ve Öğr. Gör. Mutena Yörükoğlu, ilk asistanlar ise Turgut Balkaş, M. Sacit Başol, Baylan R. (Ersoy) Türkmen ve Güneri Akovalı’dır.

Bölüm ilk lisans mezunlarını 1963 yılında vermiştir. Bu mezunlar 1960 yılında 2. sınıfa transfer öğrenci olarak kabul edilen, dördü Ürdün’den ve biri Irak’tan gelen 5 yabancı uyruklu öğrencidir.  Dört yıllık eğitimlerinin tümünü Bölümde tamamlayarak 1964 yılında mezun olan ilk öğrenciler ise Hasan Niyazi Erten, Mete Enuysal ve Yakup Mehmet’tir.

 

Bölümde lisans eğitiminin yanısıra lisansüstü çalışmalar da hemen kuruluş sonrası başlatılmıştır. İlk yüksek lisans mezunu Ertuğrul H. Ergöz (1964) ve ilk doktora mezunları Namık K. Tunalı (1967), Ulviye (Yücelik) Özer (1968), M. Sacit Başol (1968) ve Güneri Akovalı (1968) dan sonra her düzeydeki eğitim yoğunlaşarak sürmüştür. 2009 yılı sonuna gelindiğinde Bölümden mezun olan lisans öğrencileri 2715, yüksek lisans sayısı 826 ve doktora mezunları 204’e ulaşmıştır.

 

Kimya Bölümü bugünkü yerleşkedeki binalarına 1965 yılında taşınmıştır. Beş bloktan oluşan Bölümün ilk binaları olan ve bugün B ve C olarak adlandırılan ikiz bloklar 01.10.1964 tarihinde tamamlanmıştır. Analitik Kimya ve Genel Kimya laboratuvarları ile Kimya Amfisini içeren A bloğu 30.07.1968, O (ofisler) ve D blokları (polimer, organik laboratuvarları ve Teorik Kimya Bölümü) kısmı 03.02.1974 ve C bloğuna kat ilavesi (seminer odasının bulunduğu kat) 01.09.1978 tarihinde bitirilmiştir.

 

Bölümün ilk yıllarında, laboratuvarların donatılmasında 1961-1972 arasında üniversiteye sağlanan Ford Vakfı yardımları yararlı olmuştur. Araştırma laboratuvarlarının oluşturulması için cihaz ve malzeme alımı, kitap ve bilimsel dergilerin alımı, lisansüstü düzeyde ders verecek bilim adamlarının getirilebilmesi, öğretim üyelerinin araştırma amacıyla yurtdışına gönderilmesi ve bilimsel konferanslar için yabancı bilim adamlarının davet edilmesi ve bölüm öğretim elemanlarının yurtdışı konferanslara katılımını sağlamak amacıyla hazırlanan proje, Ford Vakfı tarafından Eylül 1961’de onaylanmıştır. Bu yardımın bölümün hızlı gelişimindeki katkısı yadsınamaz. Bölümün gelişimi sürecinde sağlanan kaynaklar çok iyi değerlendirilmiş ve bölümün bilimsel araştırma potansiyelini artıracak bir şekilde sürekli olarak en ileri düzeyde araştırmalara uygun bir laboratuvar altyapısı için uğraş verilmiştir. Bu kapsamda, ülkedeki ilk Co-60 Gamma Işınları Kaynağı, ilk Büyüklükçe Ayırma Kromatografi (Gel Permeation Chromatography) cihazı, ilk Elektron Mikroskop, ilk Nükleer Magnetik Rezonans Spektrometresi ve ilk Elektron Spin Rezonans Spektrometresi ODTÜ Kimya Bölümü laboratuvarlarına alınmış ve yoğun bir şekilde araştırmalarda kullanılmıştır. 

 

 

Bölümde çekirdek kadronun oluşumundan sonra öğretim üyesi kadrosu, yurtdışında doktoralarını bitiren yeni öğretim üyeleri yanında, bölümde yürütülen doktora programını başarı ile tamamlayanlarla hızla genişletilmiştir. Kuruluşu izleyen ilk dönemlerde öğretim üyeliği kariyeri öğretim görevliliği (instructor) ile başlatılmış ve bu ünvanla görevlendirilenlerin doktora derecesine sahip olması aranmıştır. 1960-2009 arasında Bölümde istihdam edilen öğretim üyesi sayısının yıllara göre değişimi Şekil 1’de gösterilmiştir. Kuruluşta 5 öğretim üyesi ile başlayan bölüm akademik kadrosu, 2009 yılı sonunda 40 öğretim üyesine kadar yükselmiştir. İlk 10 yıl içinde öğretim üyeleri içinde en büyük sayıyı öğretim görevlileri oluştururken sonraki 10 yılda asistan profesörler (yardımcı doçent) , 1980’li yıllarda doçentler ve 1990 sonrasında profesörler çoğunlukta olmuştur. 12 Eylül 1980 müdahalesinden sonra çıkarılan Yüksek Öğretim Yasası, doçentlerin kendi üniversitelerinde profesörlüğe yükselmesinin önünü tıkamıştı. Bu nedenle araştırma ve yayın faaliyetleri profesörlüğe yükselmek için yeterli olan pek çok doçent Orta Doğu Teknik Üniversitesinden ayrılmayı düşünmemiş ve çalışmalarına doçent olarak devam etmişlerdir. Yasanın ilgili hükmünün değiştirilmesi sonucu 1989 ve sonrasında profesör sayısında hızlı bir artış gerçekleşmiştir.

Kimya Bölümü Fen-Edebiyat, Eğitim ve Mühendislik fakültelerinden gelen çok sayıda öğrenciye çeşitli kimya dersleri vermektedir.  Kimya disiplini uygulamaların son derece önemli olduğu bir alandır. Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarını denetlemek ve yönlendirmek için genç akademisyen adaylarına gereksinim vardır. Söz konusu ihtiyacı karşılamak üzere ilk 20 yılda asistanlar ve laboratuvar görevlileri istihdam edilmiştir. 1981’den sonra, bir taraftan bu görevleri yürütürken diğer taraftan kendi lisansüstü tez çalışmalarını yapan genç araştırıcılar araştırma görevlisi sıfatı ile çalışmışlardır. Bu adlarla eğitim-öğretime katkıda bulunanların sayısı da dönemler içinde değişiklik göstermiş ve bir ara 73’e kadar artmıştır.

 

Bölümde gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar kuruluştan bu yana geçen 50 yıl içinde büyük aşamalar kaydetmiştir. Bölüm öğretim üyelerinin yönetiminde tamamlanan yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarının yıllara göre dağılımı Şekil 2 ve 3’te gösterilmiştir. Grafiklerden anlaşılabileceği gibi bölümün eğitim-öğretim çalışmaları içinde lisansüstü eğitim kuruluş yıllarından bu yana önemli bir yer tutmaktadır. 2009 yılı sonuna kadar doktora programından mezun olanların sayısı 204, aynı sürede tezli yüksek lisans derecesi alanların sayısı ise 826’ya ulaşmıştır.  Doktora eğitimlerini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’nde tamamlayan bu akademisyenlerden çoğu, Türkiye’deki ve yurtdışındaki çeşitli üniversite ve araştırma kuruluşlarında başarı ile çalışmalarını sürdürmektedir.
Lisansüstü tez çalışmalarındaki hızlı artışın doğal bir sonucu olarak, Bölüm öğretim üyelerince yurtdışı dergilerde yayınlanan makale sayısında yıllar içinde büyük sıçramalar yaşanmıştır. Makale sayısı 1960-1969 döneminde 4 iken, bu sayı 2000-2009 arasında 983’e çıkmıştır. Bölüm adresli ilk bilimsel makale 1963 yılında yayınlanmıştır. Journal of Polymer Science dergisinde Bahattin Baysal tarafından yayınlanan bu makale “Polymer Fractionation Studies in the Solid-State Polimerization of Acrylamide Initiated by Gamma Radiation” başlığını taşımaktadır. Bu yayını izleyen süreçte, artan bir ivme ile bilimsel eser yayını devam etmiştir. Bölümde yürütülen doktora çalışmalarının ürünü olan ilk makale Vedat B. Enüstün ve Namık K. Tunalı tarafından International Journal of Applied Radiation and Isotopes’da 1968‘de yayınlanan “Determination of Specific Surface of Strontium Sulphate by Isotopic Ion Exchange” başlıklı makaledir. Yüksek Lisans çalışmalarından üretilen ilk yayın ise Duygu Toperi (Kısakürek) ve Raşit Tolun tarafından Trans.IMM’da 1969 da yayınlanan “Electrochemical Study and Thermodynamic Equilibria of the Galena-Oxygen-Xantate Flotation System” başlıklı makaledir. Bölüm elemanlarınca gerçekleştirilen çok sayıda yurtdışı makale, yurtiçi makale, uluslararası konferans bildirisi, ulusal konferans bildirisi, kitap ve rapor niteliğindeki yayınlar vardır. Bunlardan ODTÜ Kimya Bölümünde yapılmış çalışmalardan kaynaklanan (ODTÜ Kimya Bölümü adresli), yurtdışı dergilerde yayınlanmış makale sayılarının yıllara göre dağılımı Şekil 4’te verilmiştir.

Bölümde yaratılan bilimsel atmosferin yoğunluğunun bir yansıması da bölüm elemanlarının kazandığı önemli ödüllerde görülmüştür. 1960-2009 arasında ODTÜ Kimya Bölümünde görev yapmış öğretim üyeleri arasında ülkemizin en prestijli temel bilim ödülü olan TÜBİTAK Bilim Ödülünü kazananlar: Bahattin M. Baysal (1968), Namık Kemal Aras (1984), Hasan Niyazi Erten (1988), Metin Balcı (1989), Şefik Süzer (1990), Saim Özkar (1996), Levent Toppare (2003), İskender Yılgör (2003) ve Engin Umut Akkaya (2009); TÜBİTAK Teşvik Ödülü alanlar: Sıddık İçli (1981), Şefik Süzer (1981), Metin Balcı (1983), Ersin Yurtsever (1983), Ural Akbulut (1985), Levent Toppare (1991), Engin Umut Akkaya (1999) ve Mahinur S. Akkaya (2001). Prof. Dr. H. Önder Pamuk TÜBİTAK 50. Yıl Ödülü ile ödüllendirilmiştir (1973). Ayrıca, Prof. Dr. Bahattin M. Baysal (1987), Prof. Dr. Levent Toppare (2001) ve Prof. Dr. Engin Umut Akkaya (2005) Parlar Vakfı Bilim ödülünü; Prof. Dr. Mahinur S. Akkaya ise (2002) Teşvik ödülünü kazanmıştır. Emekli öğretim üyelerimizden Prof. Dr. Namık Kemal Aras Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) şeref üyesidir ve TÜBA asil üyelerinden yedisi (Metin Balcı, Saim Özkar, Ayhan S. Demir, Levent Toppare, Şefik Süzer, Ersin Yurtsever ve Engin Umut Akkaya) bölüm elemanlarımızdan veya bilimsel çalışmalarının önemli bir kısmını ODTÜ Kimya Bölümünde gerçekleştirmiş olanlardandır.

 

Bölüm elemanları gerek üniversite içinde gerekse üniversite dışı kurumlarda idari sorumluluklar da üstlenmişlerdir. ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı yapan Kimya Bölümü öğretim üyeleri: Raşit Tolun (1968-1969), Vedat B. Enüstün (1970-1971), Bahattin M. Baysal (1971-1973), Namık K. Aras (1973-1977), Tuğmaç Sayraç (1982-1988) ve O.Yavuz Ataman (2002-2008); ODTÜ Eğitim Fakültesi Dekanlığı: Ersin Yurtsever (1993-1995); rektörlük yapanlar: Ural Akbulut (ODTÜ, 2000-2008), H. Önder Pamuk (Dicle) ve Okan Tarhan (Doğu Akdeniz); ODTÜ Kuzey Kıbrıs Yerleşkesinde rektör yardımcılığı: Hüseyin İşçi, Genel Sekreterlik: Erdal Onurhan; Yükseköğretim Kurulu Başkan Vekilliği yapanlar: Tuğmaç Sayraç ve Savaş Küçükyavuz; Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkan Yardımcılığı: Namık K. Aras; Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı: Savaş Küçükyavuz.

 

 

Kuruluşundan bu yana ODTÜ Kimya Bölüm Başkanlığı görevini yürütenler: Bahattin M. Baysal (1960-1965, 1967-1970), Vedat B. Enüstün (1965-1967, 1973-1975), Turgut Balkaş (1970-1973), Tuğmaç Sayraç (1975-1978), Olcay Birgül (1978-1983),  Okan Tarhan (1983-1986), Namık K. Aras (1986-1991), O. Yavuz Ataman (1991-1994), Erdal Bayramlı (1994-2000), Teoman Tinçer (2000-2003), Hüseyin İşçi (2003-2006), Ahmet M. Önal (2006-2010), İlker Özkan (2010- ).

ODTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi içinde bir dönem iki ayrı kimya bölümü bulunmaktaydı. Yalnızca lisansüstü eğitim veren Teorik Kimya Bölümü 4 öğretim üyesi ve az sayıda asistan ile yürütülmekte idi. Oktay Sinanoğlu’nun da, (TÜBİTAK Bilim Ödülü, 1966), öğretim kadrosunda göründüğü, ancak Yale Üniversitesindeki görevi nedeniyle çok kısa sürelerle bölümde bulunduğu bilinmektedir. Teorik Kimya Bölümü 1980 yılında kapatılmış ve kadrosundaki öğretim üyeleri Kimya ve Fizik Bölümlerine veya yurt içi ve dışında başka üniversitelere gitmişlerdir.
 
ODTÜ Kimya Bölümü, ülkeyi bilimdeki yeniliklerle tanıştırmaktaki öncü rolünü ODTÜ içinde çeşitli disiplinlerarası program ve kuruluşlardaki kuruculuk ve katılımcılık şeklinde ortaya koymuştur. Bunlar arasında daha sonra Biyolojik Bilimler Bölümü’ne dönüşen Hayat Bilimleri Programı, Deniz Bilimleri Enstitüsü; Polimer Bilim ve Teknolojisi, Biyoteknoloji, Biyokimya, Arkeometri enstitü anabilim dalları (EABD) akla hemen gelenlerdir.
 
ODTÜ Kimya Bölümünün lisans ve lisansüstü programları ile katılımcısı olduğu yüksek lisans ve doktora programlarında dünyanın sayılı üniversitelerindeki şekil ve düzeyde ders ve uygulamalar yürütülmektedir. Eğitim programları sık sık değerlendirilmekte ve gerekli görülen zamanlarda yeni düzenlemeler yapılmaktadır. Ders ve uygulama materyali olarak hemen her zaman yurtdışındaki en yeni ders kitapları seçilmekte ve öğrencilerin her zaman en yeni bilimsel bilgiye erişmeleri hedeflenmektedir.
 
Türk Milli Eğitiminin orta dereceli okullarında kimya ve fen bilgisi öğretimi gereksinimine cevap vermek üzere, Kimya Bölümü öğrencileri bir zamanlar Fen-Edebiyat Fakültesi bünyesinde bulunan Eğitim Bölümünce düzenlenen eğitim sertifikası programlarına yönlendirilmiş ve bu yolla ülke okullarına azımsanmayacak sayıda nitelikli öğretmen kazandırılmıştır. Yükseköğretim Kanunu ile birlikte Eğitim Fakültesi kurulunca, bu fakültenin kimya öğretmenliği programını yürütmek üzere Kimya Bölümü öğretim üyelerinden bir kısmı bir süre orada hizmet vermiştir. Halen kimya öğretmenliği programına ait derslerin büyük kısmı bölümümüz elemanlarınca yürütülmektedir.
 
TÜBİTAK’ın lise öğrencilerinin temel bilimlere ilgisini artırmak için organize ettiği ulusal ve uluslararası bilim olimpiyatlarından Kimya Olimpiyatlarına öğrencilerin hazırlanması, bölümümüzden bir grup öğretim üyesinin desteği ile 1994 yılından beri süregelmektedir. Her yıl mayıs ayında Türkiye genelinde yapılan bir seçme sınavından sonra başlayan hazırlık süreci, yaz ve kış hazırlık kamplarından oluşmaktadır. Bu güne kadar Uluslararası Kimya Olimpiyatı yarışmalarında Türkiye’yi temsil eden liseli öğrencilerimiz çok başarılı olmuşlardır.

 

 2011 yılı Temmuz ayı içinde düzenlenen 43. Uluslararası Kimya Olimpiyatı ODTÜ Kimya Bölümünde yapılmıştır.
Özellikler
Yorum
Henüz yorum bulunmamaktadır, ilk yorumu yapmak ister misiniz?
İnceleme bırak
Hizmet: Fiyat: Kalite: Diğerleri:

Bir cevap yazın

Benzer İlanlar